Object
Weldam

Locatie
Adres: Weldammerlaan 5
Kerspel-Goor
Gemeente Markelo
Provincie Overijssel

De havezate Weldam ligt ten zuiden van het Twenthe-kanaal en ten oosten van de weg van Goor naar Diepenheim.

Typologie
Adellijk huis (1250-1600)
De havezate Weldam uit de 16e eeuw is te typeren als een moated site.

Etymologie
...

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 25-10-2000

Het huidige, omgrachte huis op het zuiden dateert grotendeels uit 1645. De twee hoektorens zijn in 1897 (vierkant-links) en 1899 (achthoekig-rechts) bijgebouwd. Voor de gracht bevindt zich een voorplein dat geflankeerd is door bouwhuizen uit 1676 (links) en 1681 (rechts), die omstreeks 1880 zijn veranderd. Het huis is omgeven door een zeventiende-eeuwse geometrische tuinaanleg. Binnen deze zeventiende-eeuwse structuur werd in 1885-1890 naar plannen van E. André en H. Poortman een neo-barokke tuinaanleg gerealiseerd.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: Bestaand
Grondgebruik: Niet van toepassing

Het huis is vaak en grondig verbouwd, maar het tweebeukige, onderkelderde corps de logis dateert nog uit de bouwtijd, de 16e eeuw.

Afmetingen
Er is geen vermelding van de afmetingen van Weldam in de 16e eeuw, maar de afmetingen zullen ongeveer gelijk zijn geweest aan het huidige huis. Het blokvormige corps de logis zonder de hoektorens en vooruitspringende vleugels dateert uit die tijd en meet ongeveer 20 bij 16 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1568
Bron: Kuile, G.J. ter, 1968, Inventaris van het Huisarchief van de voormalige havezate Weldam bij Goor, Zwolle, inv.nr. 26 (regestnr. 42).

"'alsoedaene getymmer unde verbetteringe' als zij (Eggerik Ripperda en zijn vrouw Agnes van Ittersum) 'getymmert unde verbettert hebben up den Weldam'."

Eggerik Ripperda en zijn vrouw Agnes van Ittersum droegen in 1568 over aan hun broer en zwager Johan Ripperda: 'alsoedaene getymmer unde verbetteringe' als zij 'getymmert unde verbettert hebben up den Weldam' (Ter Kuile, Inventaris Huisarchief Weldam, inv.nr. 26 -regestnr. 42).

Bezitsgeschiedenis
Er stond waarschijnlijk pas omstreeks 1560 een edelmanswoning op het leen Weldam. Eggerik Ripperda en zijn vrouw Agnes van Ittersum droegen dat huis in 1568 over aan Johan Ripperda, een broer van Eggerik. Johan werd als riddermatige op de landdagen toegelaten van 1569 tot 1580. Het geslacht Ripperda blijft eigenaar van de havezate. In 1709 gaat het huis over op een neef, Maurits Ripperda van Vorden. Na een kinderloze dood van Maurits Ripperda van Vorden in 1751, vererfde Weldam volgens testamentvoorwaarden op de Van Wassenaers tot Twickel. Het huis werd verhuurd tot het in 1842 weer leeg stond. Rond die tijd kwam Weldam door huwelijk aan de familie Van Heeckeren. Maria Cornelia van Heeckeren huwde met Willem Carel Philip Otto Graf von Bentinck en bracht Weldam mee. In 1879 werd het huis geheel verbouwd en uitgebreid om geregeld gebruikt te kunnen worden door dit echtpaar. Ook de tuinen werden opnieuw aangelegd. In de Tweede Wereldoorlog kregen twee erfgenamen, een broer en zus Von Bentinck de rechten over Weldam. Na de Tweede Wereldoorlog werd Weldam verhuurd door het Nederlands Beheersinstituut, totdat de ene erfgenaam, gravin Isabella Antoinette Marie Clementine von Bentinck in 1956 Weldam in het geheel verkreeg. Gravin Isabelle von Bentinck overleed in 1981 en haar nalatenschap werd verdeeld onder haar twee kinderen Alfred en Marie.

Historische betekenis
...

Bouwgeschiedenis
Gezien de vermelding van bouwwerkzaamheden in opdracht van het echtpaar Eggerik Ripperda en Agnes van Ittersum, lijkt het huis uit 1560 te stammen. Eggerik Ripperda en zijn vrouw Agnes van Ittersum droegen in 1568 over 'alsoedaene getymmer unde verbetteringe' als zij 'getymmert unde verbettert hebben up den Weldam', aan Johan Ripperda, een broer van Eggerik. Het tweebeukige, onderkelderde corps de logis bouwde men in die tijd. Dit zestiende-eeuwse corps de logis verwerkte men in het nieuwe huis. In de achterste beuk van de oostgevel zijn zestiende-eeuwse restanten consoles bewaard gebleven, restanten van een erker, die een negentiende-eeuws balkon dragen. In 1645 liet Johan Ripperda het huis ingrijpend verbouwen. Toen kreeg het op het zuiden liggende huis voor het grootste deel haar huidige uiterlijk. Het huis kreeg een omgaand schilddak en twee smalle, vooruitspringende vleugels met schoorstenen. Het meer naar achter liggende middenfront werd in Bentheimer zandsteen uitgevoerd met ionische pilasterstelling, kruiskozijnen en festoenen. De ribloze kruisgewelven en tongewelven in het soutterrain kunnen in 1645 zijn aangebracht en kunnen nog resteren van het oude zeventiende-eeuwse huis. De geometrische aanleg om het huis dateert ook uit de 17e eeuw. De beide bouwhuizen die het voorplein flankeren dateren uit 1676 (links) en 1681 (rechts). Het voorplein werd afgesloten met een hekwerk uit 1700. Na 1877 werd het huis enkele jaren gerestaureerd naar ontwerp van de Londense architect W.S. Weatherley. De vierkante en de achthoekige hoektorens aan de achterzijde zijn van zijn hand en dateren respectievelijk uit 1897 en 1899.Het huis is omgracht en rond de tuinen ligt een zeventiende-eeuwse buitengracht. De bouwhuizen werden omstreeks 1880 veranderd en de zeventiende-eeuwse tuinaanleg werd in 1885-1890 opnieuw ingevuld.In de jaren 1961/1964 vond een grondige restauratie van het huis plaats onder leiding van architectenbureau Knuttel te Deventer.

Afbeeldingen
-Voorzijde van Weldam, naar een tekening van Cornelis Pronk uit 1732. Gemeentemuseum Amsterdam(Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, 370).-Achterzijde van Weldam, naar een tekening van Cornelis Pronk uit 1732. Rijksprentenkabinet te Amsterdam (Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, 371).-Opstanden van Weldam voor de verbouwingen van 1961/1964, naar opmetingen door architectenbureau Knuttel te Deventer (Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, 374)-Plattegronden van de kelderverdieping, bel-etage en de verdieping van Weldam voor de verbouwingen van 1961/1964 naar opmetingen door architectenbureau Knuttel te Deventer (Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, 375)-Plattegrond van de bel-etage van Weldam (Stenvert, R. e.a., 1997, Monumenten in Nederland; Overijssel, Zeist/Zwolle, 206)

Bronnen
...

Literatuur
-Gevers, A.J. en Mensema A.J., 1995, De havezaten in Twente en hun bewoners, Zwolle, 366-379.-Kuile, E.H. ter, 1934, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst.Dl. IV. De Provincie Overijssel, 76-78.-Kuile, G.J. ter, 1911, Geschiedkundige aantekeningen op de havezathen van Twente, Almelo, 261-273.-Kuile, G.J. ter, 1968, Inventaris van het Huisarchief van de voormalige havezate Weldam bij Goor, Zwolle, inv.nr. 26 (regestnr. 42).-Stenvert, R. e.a., 1997, Monumenten in Nederland; Overijssel, Zeist/Zwolle,206-208.

Coördinaten
Coordinaten: , 
Kaartblad: 34B , x: 236.698, y: 470.587, precisie 3

Bescherming gebouw
Status: Rijksbescherming

Bescherming terrein
Status: Niet van toepassing

Bestemming
Bestemmingsplan: N
Bestemming: Wonen

Auteur en datum
Auteur: R.P.Chorus
Beschrijving gemaakt: 21-11-2000
Laatst gewijzigd: 21-12-2005