Thedema

IN BEWERKING [?]

Object
Thedema

Locatie
Adres: Wolddijk
Noordwolde
Gemeente Bedum
Provincie Groningen

Het vroegere kasteelterrein ligt halverwege Noordwolde en Bedum aan de Wolddijk.

Typologie

De typologie is onbekend, Thedema komt voor op de 17e eeuwse kaart van Coenders, maar niet op de marge en kleiner dan de naburige borgen Alma en Folkerda.

Etymologie
De naam van het huis is afkomstig van het oudst bekende bewonersgeslacht Thedema.

Huidige situatie
Het oude kasteelterrein is goed herkenbaar rond de boerderij met erf. De grachten zijn grotendeels gesloopt en de singels bij het land getrokken. De oprijlaan volgt nog het oude tracé naar de Wolddijk.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

In het voorhuis van de huidige boerderij zijn sporen van de oude eenvoudige burcht te zien in de vorm van hoog gelegen voorkamers en een zeer hoge brede gang daarachter. Twee kelders hebben dikke muren uitgevoerd in kloosterstenen. De voorgevel van de boerderij is gepleisterd, zodat over de datering geen uitspraak kan worden gedaan, zonder nader bouwhistorisch onderzoek. De grachten zijn grotendeels gedempt en de singels bij het land getrokken.

Afmetingen
Op grond van de bewerkte kadastrale minuut uit 1830 meet het totale terrein inclusief buitenste grachten 150 x 230 meter. Op een document uit 1749 staat een plattegrond met heem, grachten en singels, die nauwkeurig overeenkomt met de kadasterkaart uit 1830. Het oppervlak van het heem bedroeg 7,5 gras (een gras is ongeveer iets minder dan een halve hectare). De afmetingen van de burcht zelf zijn onbekend.

Oudste vermelding
Datum: 1507
Bron: Gemeentearchief Kampen, ged. arch. nr. 361.

Omstreeks 1507 verkocht Jan Theme aan het Karthuizerklooster te Kampen een jaarlijkse rente, groot drie rijnse gulden, gaande uit zijn heerd en erve, huis, land en zand te Noordwolde, geheten Themaheerd.

Bezitsgeschiedenis
Het oudste bewonersgeslacht is de familie Thedema, waaronder een burgemeester van Groningen Johan Thedema. In 1638 komt het door huwelijk aan de familie van Berum. Bij boedelscheiding in 1698 komt het goed aan Thekla van Berum en Feyo Sickinghe. Overigens is er bij de boedelbeschrijving nog steeds geen sprake van een borg. Maar Coenders beeldt het wel al op zijn kaart in 1678. Het eigendom gaat in 1732 over door huwelijk over naar de familie Tjarda van Starkenborgh. In 1769 wordt het goed te koop aangeboden en wordt dan wel als borg beschreven. In 1778 wordt de koper Coppen Stachouwer. De borg wordt verbouwd tot boerderij, maar niet exact bekend wanneer, in ieder geval vóór 1848.

Bouwgeschiedenis
Waarschijnlijk is er in de 15e eeuw een bescheiden burcht gebouwd als ‘heerd’. Deze is vóór 1848 verbouwd tot boerderij. Deze boerderij staat op de plaats van de oude borg, voor een deel zelfs op de oude fundamenten. Het voorste deel is nog van de oude borg, die zeer eenvoudig was: hoog gelegen voorkamers met ieder een rond trapje en daarachterlangs een zeer brede hoge gang. De beide kelders hebben dikke muren van kloostersteen. De voorgevel is bepleisterd zodat de aard van de stenen niet zichtbaar zijn (Formsma 1987, p. 295 bijschrift bewerkte minuutkaart).

Afbeeldingen
Kadastrale minuut uit 1830, Thedema, Bedum, sectieH 1, nrs. 141-143, (bewerking Formsma 1987, p. 295). Document uit 1749 met plattegrond heem en opmetingsresultaten, in RHC Gron.Arch., Huisarchief Tjarda van Starkenborgh, inv. nr. 267 (Formsma 1987, p. 296).

Bronnen

Literatuur
Feith, J.A., (1906)1979, De Ommelander Borgen en haar Bewoners, Groningen, p. 164. Formsma, W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A. Pathuis, 1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, p. 295-297. Vinhuizen, J., 1920, ‘Thedema onder Noordwolde’, in: Maandblad Groningen, p. 81-86.

Documentatie

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 07-05-2009

Bouwhistorisch onderzoek RCE

Archeologisch onderzoek RCE

Overig onderzoek

Geomorfologische codering

Bodemkundige codering

Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.