Panser
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Panser
Locatie
Adres: Panserweg
Vierhuizen
Gemeente De Marne
Provincie Groningen
Het vroegere kasteelterrein ligt een kilometer ten zuidoosten van de bebouwde kom van Vierhuizen aan de Panserweg.
Typologie
Onbekend
Op de afbeelding van het huis van een kaart uit ca. 1626 zien we een rechthoekig huis met twee verdiepingen en het is waarschijnlijk onderkelderd. In de voorgevel twee venstertraveeën en in de zijgevel drie. Er is een zadeldak met topgevels. Dat beeld kan beantwoorden aan het type woontoren als oudste kern.
Etymologie
De naam Panser komt niet voor als eigennaam, met zoekt verband met het pantser van de wapenrusting. Van bijnaam voor de familie is het de naam van het huis geworden.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 2009
Het borgterrein is herkenbaar aan de grachtrestanten. De noordelijke- en de middengracht zijn gedempt. De borg heeft gestaan in het midden van de zuidelijke helft, waar nu een laagte is door het dempen van de grachten en het slechten van de borgklip.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: Terrein met grachtenrestant
Grondgebruik: (Boeren)erf
Het terrein is herkenbaar aan grachtrestanten. De noordelijke- en de middengracht zijn gedempt.
Afmetingen
Op grond van de kadastrale minuut 1830 is de afmeting van het totale terrein inclusief de buitenste grachten 110 x 160 meter. De afmeting van het kasteel is onbekend.
Oudste vermelding
Datum: 1511
Bron: RHC Groninger Archieven, Register Feith 1567, nr.60.
In 1581 wordt het huis van Jochum Panser door de Geuzen aangevallen en ‘uitgerookt’, hij wordt met zijn gezin gevankelijk weggevoerd. Als familienaam wordt Panser voor het eerst vermeld in 1511. In een geschil komt Mello Ponster voor, vermoedelijk de vader van Luel Panser, overrechter te Vierhuizen.(H.O.Feith 1863, dl.VII, p. 125)
Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende eigenaar is de familie Panser vanaf het begin van de 15e eeuw. De erven verkopen het goed aan Anna Lewe in 1628, die er waarschijnlijk niet heeft gewoond. Evert Lewe verkoopt in 1664 het "steenhuis tot Panster" aan Jurrien Jansen. Het huis is waarschijnlijk afgebroken in 1769.
Bouwgeschiedenis
In het begin van de 16e eeuw of eerder is een woontoren gebouwd. Daarna zijn geen gegevens over ver- of herbouw. Wel is er een overlevering bekend dat de borg met vier vrijstaande torens was omgeven (Feith 1979, p. 144). In 1769 volgde de sloop. Maar mogelijk al eerder, omdat het in de bronnen niet duidelijk is of met de aanduiding ‘het huis’ het kasteel bedoeld wordt of het schathuis.
Afbeeldingen
Kadastrale minuut uit 1830, Panser, Ulrum, sectie F 1, nr. 122 (bewerking Formsma 1987, p. 445). Afbeelding van het huis op een kaart ca. 1626, aanwezig in RHC Groninger Arch., Cat. getekende kaarten nr.473 (Formsma, 1987, p. 447). Tekening benedenloop Reitdiep met locatie en afbeelding huis Panser ca. 1685, aanwezig in RHC Gron. Arch., Reg. Feith 1620, 42 (Formsma, 1987, p. 446).
Bronnen
Literatuur
Feith, J.A., De Ommelander Borgen een haar Bewoners, Groningen (1906) 1979, p. 143-144. Formsma, W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A. Pathuis, 1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen, p. 444-448.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status: Niet van toepassing
Bescherming terrein
Status: Onbeschermd
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming: Landbouw
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 18-06-2009
Laatst gewijzigd: 25-4-2016
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.