Fraeylemaborg of Fraeylema
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Fraeylemaborg of Fraeylema
Fraeylemaborg of Fraeylema
Locatie
Adres: Hoofdweg 30, 9621 AL
Slochteren
Gemeente Slochteren
Provincie Groningen
De Fraeylemaborg is gelegen aan de noordzijde van het oude gedeelte van het dorp Slochteren op korte afstand ten zuiden van het gemeentehuis van Slochteren, ten zuidoosten van de N387.
Adres: Hoofdweg 30, 9621 AL
Slochteren
Gemeente Slochteren
Provincie Groningen
De Fraeylemaborg is gelegen aan de noordzijde van het oude gedeelte van het dorp Slochteren op korte afstand ten zuiden van het gemeentehuis van Slochteren, ten zuidoosten van de N387.
Typologie
Aangenomen wordt, dat het oudste gedeelte van het huidige huis stamt uit de dertiende eeuw en een rechthoekige stenen toren moet zijn geweest. In deze toren zouden de bewoners van het goed zich ten tijde van oorlogsgeweld veilig moeten hebben kunnen terugtrekken. Gezien de beperkte dikte van de muren van dit gedeelte van het huis, kan deze verdedigingsfunctie maar beperkt geweest zijn. Dit oudste gedeelte is nog te vinden ter plaatse van de huidige keuken met de daarboven gelegen kleine zaal. Vanaf de veertiende eeuw is men gestart met de uitbouw van deze toren tot een woonhuis. Na diverse verbouwingen kreeg het huis eind achttiende eeuw haar huidige vorm.
Aangenomen wordt, dat het oudste gedeelte van het huidige huis stamt uit de dertiende eeuw en een rechthoekige stenen toren moet zijn geweest. In deze toren zouden de bewoners van het goed zich ten tijde van oorlogsgeweld veilig moeten hebben kunnen terugtrekken. Gezien de beperkte dikte van de muren van dit gedeelte van het huis, kan deze verdedigingsfunctie maar beperkt geweest zijn. Dit oudste gedeelte is nog te vinden ter plaatse van de huidige keuken met de daarboven gelegen kleine zaal. Vanaf de veertiende eeuw is men gestart met de uitbouw van deze toren tot een woonhuis. Na diverse verbouwingen kreeg het huis eind achttiende eeuw haar huidige vorm.
Etymologie
Het eerste gedeelte (Fraeylema) van de naam van het huis zou ontleend zijn aan de naam van één van de adellijke bewoonster ervan. Deze adellijke vrouw (aangeduid met Ver) met de naam Ailma, zou hebben geleid tot Fraetlema. Uit het tweede gedeelte (borg) van de naam kan worden afgeleid dat er sprake was van een stenenhuis.
Het eerste gedeelte (Fraeylema) van de naam van het huis zou ontleend zijn aan de naam van één van de adellijke bewoonster ervan. Deze adellijke vrouw (aangeduid met Ver) met de naam Ailma, zou hebben geleid tot Fraetlema. Uit het tweede gedeelte (borg) van de naam kan worden afgeleid dat er sprake was van een stenenhuis.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: augustus 2015
Huidige functie:
Sinds 1975 is de borg eigendom van de Gerrit van Houtenstichting, die het als museum heeft ingericht om met name het werk van de gelijknamige schilder ten toon te stellen. Daarnaast worden er concerten gegeven en kunnen er huwelijken worden gesloten.
Laatst bijgewerkt: augustus 2015
Huidige functie:
Sinds 1975 is de borg eigendom van de Gerrit van Houtenstichting, die het als museum heeft ingericht om met name het werk van de gelijknamige schilder ten toon te stellen. Daarnaast worden er concerten gegeven en kunnen er huwelijken worden gesloten.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik: (Als onderdeel van het museum)
Het oudste uit de dertiende eeuw stammende gedeelte van het huis bevindt zich in de noordoostelijke hoek van het huidige huis en is terug te vinden in de huidige keuken met bovengelegen kleine zaal. In de eeuwen daarna is deze oorspronkelijke vluchttoren uitgebreid tot een representatieve woning, die eind achttiende eeuw haar huidige vormgeving heeft gekregen. Na verkoop van het goed in de tweede helft van de twintigste eeuw door de toenmalige eigenaren en restauratie is het huis thans in gebruik als museum.
Zichtbaar:
Grondgebruik: (Als onderdeel van het museum)
Het oudste uit de dertiende eeuw stammende gedeelte van het huis bevindt zich in de noordoostelijke hoek van het huidige huis en is terug te vinden in de huidige keuken met bovengelegen kleine zaal. In de eeuwen daarna is deze oorspronkelijke vluchttoren uitgebreid tot een representatieve woning, die eind achttiende eeuw haar huidige vormgeving heeft gekregen. Na verkoop van het goed in de tweede helft van de twintigste eeuw door de toenmalige eigenaren en restauratie is het huis thans in gebruik als museum.
Afmetingen
De aangegeven totale afmetingen (ca. 150x750m) betreffen het door een gracht omgeven terrein met daarbinnen het door een brede gracht omgeven hoofdgebouw (ca. 70x75m), het schathuis, het koetshuis, oranjerie en het bijbehorende park. Daarnaast behoort tot het landgoed het nog buiten de omgrachting gelegen bos- en weideland.
De aangegeven totale afmetingen (ca. 150x750m) betreffen het door een gracht omgeven terrein met daarbinnen het door een brede gracht omgeven hoofdgebouw (ca. 70x75m), het schathuis, het koetshuis, oranjerie en het bijbehorende park. Daarnaast behoort tot het landgoed het nog buiten de omgrachting gelegen bos- en weideland.
Oudste vermelding
Datum: 1465
Bron: klauwboek
De oudst bekende vermelding van de Fraylemaheerd stamt uit 1465, als ene Ebbe Sluchtinge de helft van deze heerd afstaat aan Aywet en Duirt Alberda.
Datum: 1465
Bron: klauwboek
De oudst bekende vermelding van de Fraylemaheerd stamt uit 1465, als ene Ebbe Sluchtinge de helft van deze heerd afstaat aan Aywet en Duirt Alberda.
Bezitsgeschiedenis
De oudst bekende vermelding van de Fraelema(heerd) betreft een vermelding in 1465 in het klauwboek, dat de helft ervan door ene Ebbe Sluchtinge zou zijn afgestaan aan Aywet en Duirt Alberda. Omstreeks 1464 is er sprake van, dat de Fraelmaheerd toebehoort aan Remmert Fraelma. Deze Remmert werd in de jaren daarna regelmatig genoemd, o.a. in 1504 als "hoofdeling" van Slochteren. Zijn zoon Osebrant was getrouwd met Ette van Uterstewehr en samen kregen zij twee dochters en een zoon Hildebrand. Door het huwelijk van hun dochter Hillebrand met Seino Rengers in 1548 ging het goed over naar de familie Rengers. Via vererving in de mannelijke lijn bleef het goed vervolgens tot 1636 in rechte lijn binnen de familie Rengers. Door het ongetrouwd overlijden van Seino Hendrik Rengers ging het goed omstreeks 1636 over naar diens neef Osebrand Johan Rengers. Dit lid van de familie Rengers groeide uit tot de machtigste en rijkste jonker van Oost-Groningen. Tijdens zijn verblijf in 1641 in Parijs werd hij door Lodewijk XIII benoemd tot ridder in de orde van Saint Michel. Deze Osebrand speelde in die dagen een belangrijke rol in de politieke verhouding in Groningen. In 1672 werd hij valselijk beschuldigd van landsverraad en gevangengezet. Door bemiddeling van stadhouder-koning Willem III werd hij vrijgelaten in 1678 en in zijn eer hersteld. Korte tijd later stief hij echter met achterlating van grote schulden. In verband hiermee werd het goed door zijn schoonzoon en de voogd van zijn twee zonen, Hendrik Piccardt, in 1690 gekocht. Via vererving blijft het goed hierna vervolgens tot 1781 binnen de familie Piccardt. In dat jaar werd het inmiddels in vervallen staat verkerende Fraeylemaborg gekocht door Hendrik de Sandra Veldman, die het goed ingrijpend liet verbouwen. Na zijn overlijden in 1810 ging het goed naar Hermanna Louise Christina, de dochter uit zijn tweede huwelijk, die was getrouwd met Johan Hora Siccama. Bij haar overlijden in 1847 ging Fraeylemaborg per testament over naar Abraham Johan Thomassen à Thuessink van der Hoop, de kleinzoon van haar halfbroer. Halverwege de twintigste eeuw ging Fraeylemaborg, na het overlijden van Evert van der Hoop, de zoon van Abraham Johan Thomassen, vervolgens over naar diens beide dochters. In 1971 werd door deze dochters de inboedel geveild en in 1972 werd door hen vervolgens de borg met 23 ha bos en weiland aan de Gerrit van Houtstichting verkocht. Na restauratie ervan heeft deze stichting in 1975 de borg als museum in gebruik genomen.
De oudst bekende vermelding van de Fraelema(heerd) betreft een vermelding in 1465 in het klauwboek, dat de helft ervan door ene Ebbe Sluchtinge zou zijn afgestaan aan Aywet en Duirt Alberda. Omstreeks 1464 is er sprake van, dat de Fraelmaheerd toebehoort aan Remmert Fraelma. Deze Remmert werd in de jaren daarna regelmatig genoemd, o.a. in 1504 als "hoofdeling" van Slochteren. Zijn zoon Osebrant was getrouwd met Ette van Uterstewehr en samen kregen zij twee dochters en een zoon Hildebrand. Door het huwelijk van hun dochter Hillebrand met Seino Rengers in 1548 ging het goed over naar de familie Rengers. Via vererving in de mannelijke lijn bleef het goed vervolgens tot 1636 in rechte lijn binnen de familie Rengers. Door het ongetrouwd overlijden van Seino Hendrik Rengers ging het goed omstreeks 1636 over naar diens neef Osebrand Johan Rengers. Dit lid van de familie Rengers groeide uit tot de machtigste en rijkste jonker van Oost-Groningen. Tijdens zijn verblijf in 1641 in Parijs werd hij door Lodewijk XIII benoemd tot ridder in de orde van Saint Michel. Deze Osebrand speelde in die dagen een belangrijke rol in de politieke verhouding in Groningen. In 1672 werd hij valselijk beschuldigd van landsverraad en gevangengezet. Door bemiddeling van stadhouder-koning Willem III werd hij vrijgelaten in 1678 en in zijn eer hersteld. Korte tijd later stief hij echter met achterlating van grote schulden. In verband hiermee werd het goed door zijn schoonzoon en de voogd van zijn twee zonen, Hendrik Piccardt, in 1690 gekocht. Via vererving blijft het goed hierna vervolgens tot 1781 binnen de familie Piccardt. In dat jaar werd het inmiddels in vervallen staat verkerende Fraeylemaborg gekocht door Hendrik de Sandra Veldman, die het goed ingrijpend liet verbouwen. Na zijn overlijden in 1810 ging het goed naar Hermanna Louise Christina, de dochter uit zijn tweede huwelijk, die was getrouwd met Johan Hora Siccama. Bij haar overlijden in 1847 ging Fraeylemaborg per testament over naar Abraham Johan Thomassen à Thuessink van der Hoop, de kleinzoon van haar halfbroer. Halverwege de twintigste eeuw ging Fraeylemaborg, na het overlijden van Evert van der Hoop, de zoon van Abraham Johan Thomassen, vervolgens over naar diens beide dochters. In 1971 werd door deze dochters de inboedel geveild en in 1972 werd door hen vervolgens de borg met 23 ha bos en weiland aan de Gerrit van Houtstichting verkocht. Na restauratie ervan heeft deze stichting in 1975 de borg als museum in gebruik genomen.
Historische betekenis
Een van de bewoners van de borg, Osebrand Johan Rengers werd beschouwd te behoren tot de machtigste en rijkste jonker van Oost-Groningse. In de zeventiende eeuw hebben de bewoners van Fraeylemaborg een belangrijke rol gespeeld in de landspolitiek van de Republiek en stonden op goede voet met stadhouder-koning Willem III..
Een van de bewoners van de borg, Osebrand Johan Rengers werd beschouwd te behoren tot de machtigste en rijkste jonker van Oost-Groningse. In de zeventiende eeuw hebben de bewoners van Fraeylemaborg een belangrijke rol gespeeld in de landspolitiek van de Republiek en stonden op goede voet met stadhouder-koning Willem III..
Bouwgeschiedenis
Hoewel de oudst bekende vermelding van de familie Fraylema pas uit 1464 stamt, wordt er op grond van bouwhistorisch onderzoek door een aantal deskundigen van uit gegaan, dat het oudste gedeelte van het huis al voor 1300 zou moeten zijn gebouwd. In die periode moet er sprake zijn geweest van een rechthoekig stenen huis van twee lagen, waar de bewoners zich in konden terugtrekken ten tijde van onraad. Dat gedeelte is terug te vinden ter plaatse van de noordoostelijke hoek van het bestaande huis in de huidige keuken met de erboven gelegen kleine zaal. In de periode tussen 1300 en 1500 werd het stenen huis uitgebreid in zuidwestelijke richting, waarmee de basis werd gelegd voor de huidige grote zaal en de groene kamer. Verder werd aan noordwest zijde van het oude gedeelte een trappenhuis aangebouwd. Vanaf 1500 vinden diverse verbouwingen en uitbreidingen plaats die het huis meer aanzien geven. Mogelijk hangt dat samen met de komst van Remmelt Fraylema. In de periode tussen ca. 1500 en 1550 werd het huis aan de noordwestzijde uitgebreid met de huidige toren geflankeerd door twee kleine uitbouwtjes. Het uitbouwtje aan de zuidwestzijde van de toren werd in de periode tussen 1550 en 1670 afgebroken en vervangen door een bredere uitbouw. Kort daarna werden alle op dat ogenblik aanwezige bebouwing met een verdieping verhoogd. In die periode werden ook torens gebouwd op de noord- en de westhoek van het binnen de omgrachting aanwezige voorterrein. Eind zeventiende begin achttiende eeuw heeft Hendrik Piccardt, de schoonzoon van Remmelt, met van koning-stadhouder Willem III geleend geld, de uitbouwtjes aan de noordwestzijde vervangen door de twee huidige vleugels, de grote zaal in zuidoostelijke richt uitgebouwd, de toren verhoogd en de onderbouw ervan vervangen door kolommen. Verder heeft hij opdracht gegeven tot het ontwerp en de uitvoering van een grootse Franse tuin in stijl van Lodewijk XIV. Bij de verkoop van de borg door de familie Piccardt in 1781 aan Hendrik de Sandra Veldman verkeerde huis en tuin in sterk vervallen staat. In de periode daarna zijn door Hendrik een groot aantal werkzaamheden uitgevoerd om de borg weer in oude luister te herstellen. Daarbij zijn de daken van de diverse bouwdelen samengevoegd tot een rondlopend zadeldak met schildeinden op de beide vleugels. Hierbij is de huidige vormgeving van het huis ontstaan. Verder werden de twee hoektorens op het voorterrein afgebroken. Ten noordoosten van het omgrachte huis zijn symmetrisch van de toegangsweg de bijgebouwen gesitueerd. Dit betreffen het uit 1783 stammende schathuis met aangebouwde schuur aan de noordzijde van de toegangsweg, dat thans als restaurant in gebruik is en aan de zuidzijde het uit 1899 stammende koetshuis. In het schathuis is nog een deel van het woonhuis met bedstee en haard uit de bouwtijd ervan aanwezig. Hoe de oorspronkelijke bijgebouwen er hebben uitgezien is niet bekend.
Hoewel de oudst bekende vermelding van de familie Fraylema pas uit 1464 stamt, wordt er op grond van bouwhistorisch onderzoek door een aantal deskundigen van uit gegaan, dat het oudste gedeelte van het huis al voor 1300 zou moeten zijn gebouwd. In die periode moet er sprake zijn geweest van een rechthoekig stenen huis van twee lagen, waar de bewoners zich in konden terugtrekken ten tijde van onraad. Dat gedeelte is terug te vinden ter plaatse van de noordoostelijke hoek van het bestaande huis in de huidige keuken met de erboven gelegen kleine zaal. In de periode tussen 1300 en 1500 werd het stenen huis uitgebreid in zuidwestelijke richting, waarmee de basis werd gelegd voor de huidige grote zaal en de groene kamer. Verder werd aan noordwest zijde van het oude gedeelte een trappenhuis aangebouwd. Vanaf 1500 vinden diverse verbouwingen en uitbreidingen plaats die het huis meer aanzien geven. Mogelijk hangt dat samen met de komst van Remmelt Fraylema. In de periode tussen ca. 1500 en 1550 werd het huis aan de noordwestzijde uitgebreid met de huidige toren geflankeerd door twee kleine uitbouwtjes. Het uitbouwtje aan de zuidwestzijde van de toren werd in de periode tussen 1550 en 1670 afgebroken en vervangen door een bredere uitbouw. Kort daarna werden alle op dat ogenblik aanwezige bebouwing met een verdieping verhoogd. In die periode werden ook torens gebouwd op de noord- en de westhoek van het binnen de omgrachting aanwezige voorterrein. Eind zeventiende begin achttiende eeuw heeft Hendrik Piccardt, de schoonzoon van Remmelt, met van koning-stadhouder Willem III geleend geld, de uitbouwtjes aan de noordwestzijde vervangen door de twee huidige vleugels, de grote zaal in zuidoostelijke richt uitgebouwd, de toren verhoogd en de onderbouw ervan vervangen door kolommen. Verder heeft hij opdracht gegeven tot het ontwerp en de uitvoering van een grootse Franse tuin in stijl van Lodewijk XIV. Bij de verkoop van de borg door de familie Piccardt in 1781 aan Hendrik de Sandra Veldman verkeerde huis en tuin in sterk vervallen staat. In de periode daarna zijn door Hendrik een groot aantal werkzaamheden uitgevoerd om de borg weer in oude luister te herstellen. Daarbij zijn de daken van de diverse bouwdelen samengevoegd tot een rondlopend zadeldak met schildeinden op de beide vleugels. Hierbij is de huidige vormgeving van het huis ontstaan. Verder werden de twee hoektorens op het voorterrein afgebroken. Ten noordoosten van het omgrachte huis zijn symmetrisch van de toegangsweg de bijgebouwen gesitueerd. Dit betreffen het uit 1783 stammende schathuis met aangebouwde schuur aan de noordzijde van de toegangsweg, dat thans als restaurant in gebruik is en aan de zuidzijde het uit 1899 stammende koetshuis. In het schathuis is nog een deel van het woonhuis met bedstee en haard uit de bouwtijd ervan aanwezig. Hoe de oorspronkelijke bijgebouwen er hebben uitgezien is niet bekend.
Afbeeldingen
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2014, geraadpleegd augustus 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Slochteren, 1811-1832, Groningen, sectie E, blad 02, geraadpleegd augustus 2015; - Luchtfoto van voorzijde van de Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 18. - Luchtfoto van achterzijde van de Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 30; - Plattegrond huidig souterrain, Battjes en Ladrak 2010, 12; - Plattegrond huidige begane grond, Battjes en Ladrak 2010, 13; - Plattegrond huidige verdieping, Battjes en Ladrak 2010, 14; - Langs- en dwarsdoorsneden huidige situatie, Battjes en Ladrak 2010, 15-17; - Fasering bouw Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 105; - Tekening Fraeylemaborg van Coenderskaart uit ca. 1677, Battjes en Ladrak 2010, 33; - Tekening Fraeylemaborg van kaart van Beckeringh uit ca. 1700, Battjes en Ladrak 2010, 43; - Tekening Fraeylemaborg omstreeks 1781 door J. Ensing, Harten-Boers 1999, 30; - Tekening Fraeylemaborg omstreeks 1839 door J. Ensing, Harten-Boers 1999, 30; - Vogelvluchttekening borg en tuin, Battjes en Ladrak 2010, 61; - Diverse foto's interieur Fraeylemaborg, Braasem 1984, 27, 54, 56, 57; - Foto schathuis en koetshuis, Battjes en Ladrak 2010, 80; - Diverse foto's schathuis, Battjes en Ladrak 2010, 84-85; - Diverse foto's koetshuis, Battjes en Ladrak 2010, 88-89;
- Google Earth, datum beeldmateriaal 2014, geraadpleegd augustus 2015; - kadastrale minuutkaart gemeente Slochteren, 1811-1832, Groningen, sectie E, blad 02, geraadpleegd augustus 2015; - Luchtfoto van voorzijde van de Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 18. - Luchtfoto van achterzijde van de Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 30; - Plattegrond huidig souterrain, Battjes en Ladrak 2010, 12; - Plattegrond huidige begane grond, Battjes en Ladrak 2010, 13; - Plattegrond huidige verdieping, Battjes en Ladrak 2010, 14; - Langs- en dwarsdoorsneden huidige situatie, Battjes en Ladrak 2010, 15-17; - Fasering bouw Fraeylemaborg, Battjes en Ladrak 2010, 105; - Tekening Fraeylemaborg van Coenderskaart uit ca. 1677, Battjes en Ladrak 2010, 33; - Tekening Fraeylemaborg van kaart van Beckeringh uit ca. 1700, Battjes en Ladrak 2010, 43; - Tekening Fraeylemaborg omstreeks 1781 door J. Ensing, Harten-Boers 1999, 30; - Tekening Fraeylemaborg omstreeks 1839 door J. Ensing, Harten-Boers 1999, 30; - Vogelvluchttekening borg en tuin, Battjes en Ladrak 2010, 61; - Diverse foto's interieur Fraeylemaborg, Braasem 1984, 27, 54, 56, 57; - Foto schathuis en koetshuis, Battjes en Ladrak 2010, 80; - Diverse foto's schathuis, Battjes en Ladrak 2010, 84-85; - Diverse foto's koetshuis, Battjes en Ladrak 2010, 88-89;
Bronnen
- http://watwaswaar.nl/#lU-vw-7-1-1v-1-4mAK-3sFk---bR, geraadpleegd augustus 2015; - http://www.fraeylemaborg.nl/home.html, geraadpleegd augustus 2015; - http://www.rondjeslochteren.nl/fraeylemaborg.html, geraadpleegd augustus 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=Fraeylemaborg, geraadpleegd augustus 2015;
- http://watwaswaar.nl/#lU-vw-7-1-1v-1-4mAK-3sFk---bR, geraadpleegd augustus 2015; - http://www.fraeylemaborg.nl/home.html, geraadpleegd augustus 2015; - http://www.rondjeslochteren.nl/fraeylemaborg.html, geraadpleegd augustus 2015; - http://monumentenregister.cultureelerfgoed.nl/php/main.php, geraadpleegd augustus 2015; - http://archis2.archis.nl/archisii/html/index.html; - http://ruimtelijkeplannen.nl, geraadpleegd augustus 2015; - http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen/?q=Fraeylemaborg, geraadpleegd augustus 2015;
Literatuur
- Battjes, J. en Ladrak, H., 2010, De toren uit het midden, Bouwhistorie en ontwerpmethodiek van de Fraeylemaborg en het Slochterbos, Groningen; - Braasem, W.A., 1984, Jonkers tussen stad en wal, de Groningse borgen en haar bewoners, 's-Gravenhage, Esso Nederland, 55-60; - Brouwer, F.I., 1977, Wandeling door 't Slochterbos, Haren; - Essen, G., 2010, Bouwheer en bouwmeesters, bouwkunst in Grningen, Stad en Lande (1594-1795), Assen, 237, 238, 240, 254, 255, 267; - Feenstra., H., 1988, Adel in de Ommelanden, Hoofdelingen, Jonkers en Eigenerfders van de late middeleeuwen tot de negentiende eeuw, Groningen, 30, 80, 92; - Formsma, W.J., Luitjens-Dijkveld Stol, R.A., Pathuis, A.,1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, 363-369; - Formsma, W.J., 1961, Oude luister van het Groninger land, Groningen, 79-83; - Haan, J., 2005, Hier ziet men uit paleizen, het Groninger interieur in de zeventiende en achttiende eeuw, Assen; - Harten-Boers, H. van, 1999, Fraeylemaborg VerEeuwigd, eeuwwisselingen op het landgoud Fraeylemaborg 1700-1800-1900, Groningen; - Janson, E.M.CH.M., s.a. , Borgen als kastelen, een vergelijking tussen de Groninger borgen en de andere Nederlandse kastelen, s.l.; - Kamphuis, H., 1995, Groninger Borgen en Drentse Havezaten, Zutphen, 167-174; - Oldenbandringh-Vrielink, H.G., 11998, Jaarverslag 1997 stichting Fraeylemaborg, Slochteren; - Oomkens, J., 1840, Fraeylemaborg te Slochteren, Groningse Volks-Almanak 4e jaargang, Groningen; - Overdiep, G., z. j. , Vijf Eeuwen Fraeylemaborg, brochure, z. pl.; - Ozinga, M.D., 1940, De Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VI, de provincie Groningen, eerste stuk Oost -Groningen, 's-Gravenhage, 141-145; - Vrielink, H., 1969, Geschiedenis van stad en Ommelanden in kaart, gids voor de lusteremtentoonstelling Groningse studenten, Groningen; - Wyck, H.W.M. van der, 2006, Herinneringen aan een Groningse Buitenplaats Fraeylemaborg bij Slochteren, Alphen aan de Rijn;
- Battjes, J. en Ladrak, H., 2010, De toren uit het midden, Bouwhistorie en ontwerpmethodiek van de Fraeylemaborg en het Slochterbos, Groningen; - Braasem, W.A., 1984, Jonkers tussen stad en wal, de Groningse borgen en haar bewoners, 's-Gravenhage, Esso Nederland, 55-60; - Brouwer, F.I., 1977, Wandeling door 't Slochterbos, Haren; - Essen, G., 2010, Bouwheer en bouwmeesters, bouwkunst in Grningen, Stad en Lande (1594-1795), Assen, 237, 238, 240, 254, 255, 267; - Feenstra., H., 1988, Adel in de Ommelanden, Hoofdelingen, Jonkers en Eigenerfders van de late middeleeuwen tot de negentiende eeuw, Groningen, 30, 80, 92; - Formsma, W.J., Luitjens-Dijkveld Stol, R.A., Pathuis, A.,1987, De Ommelander Borgen en Steenhuizen, Assen/Maastricht, 363-369; - Formsma, W.J., 1961, Oude luister van het Groninger land, Groningen, 79-83; - Haan, J., 2005, Hier ziet men uit paleizen, het Groninger interieur in de zeventiende en achttiende eeuw, Assen; - Harten-Boers, H. van, 1999, Fraeylemaborg VerEeuwigd, eeuwwisselingen op het landgoud Fraeylemaborg 1700-1800-1900, Groningen; - Janson, E.M.CH.M., s.a. , Borgen als kastelen, een vergelijking tussen de Groninger borgen en de andere Nederlandse kastelen, s.l.; - Kamphuis, H., 1995, Groninger Borgen en Drentse Havezaten, Zutphen, 167-174; - Oldenbandringh-Vrielink, H.G., 11998, Jaarverslag 1997 stichting Fraeylemaborg, Slochteren; - Oomkens, J., 1840, Fraeylemaborg te Slochteren, Groningse Volks-Almanak 4e jaargang, Groningen; - Overdiep, G., z. j. , Vijf Eeuwen Fraeylemaborg, brochure, z. pl.; - Ozinga, M.D., 1940, De Nederlandsche monumenten van geschiedenis en kunst, deel VI, de provincie Groningen, eerste stuk Oost -Groningen, 's-Gravenhage, 141-145; - Vrielink, H., 1969, Geschiedenis van stad en Ommelanden in kaart, gids voor de lusteremtentoonstelling Groningse studenten, Groningen; - Wyck, H.W.M. van der, 2006, Herinneringen aan een Groningse Buitenplaats Fraeylemaborg bij Slochteren, Alphen aan de Rijn;
Documentatie
Coördinaten
Coordinaten: 53°12'55.76''N, 6°48'34.08''O
Kaartblad: 07H , x: 250.01, y: 581.92, precisie 2
Coordinaten: 53°12'55.76''N, 6°48'34.08''O
Kaartblad: 07H , x: 250.01, y: 581.92, precisie 2
Bescherming gebouw
Status:
Monumentnummer: 46895
OMSCHRIJVING UIT RCE: COMPLEXOMSCHRIJVING BUITENPLAATS FRAEYLEMABORG. Kern van een adellijk goed, gevormd door een edelmanshuis met bijbehorende gebouwen en terrein behorende tot de zeer schaarse Groninger borgen met omvangrijke parkaanleg en bestaande uit een hoofdgebouw, terreinen met een parkaanleg begrensd volgens een stippellijn op de bijbehorende kadastrale kaart 8305/4 van december 1985, parkelementen en gebouwde objecten. Parkcompositie als aangegeven op de bijbehorende aanleg/structuurkaart 8305/5 van augustus 1983. De historische buitenplaats Fraeylemaborg heeft de volgende, samenstellende onderdelen: - 1. HOOFDGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46896.- 2. PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46897.- 3. SCHUUR, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46899.- 4a. WESTELIJKE BOERDERIJ, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46900.- 4b. STOOKHUT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46901.- 5. HOOFDINRIJHEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46902.- 6. BRUG OVER BUITENGRACHT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46903.- 7. TWEE VAZEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer.- 8. ZUIDER SCHATHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46905.- 9. NOORDER SCHATHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46906.- 10. DUIVENTOREN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46907.- 11. BRUG OVER SLOTGRACHT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46908.- 12. VOORHOF, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46909.- 13. VIER VAZEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46910.- 14. TWEE BEELDEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46911.- 15. PRIEEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46912.- 16. TWEE URNEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46913.- 17. GROTE VAAS TEN OOSTEN VAN DWARSGERICHTE VIJVER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46914.- 18. BEELD VAN "POMONA", zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46915.- 19. BEELD VAN FLORA, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46916.- 20. GROTE VAAS BIJ OOSTELIJK UITEINDE VAN GROTE VIJVER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46917.- 21. GROTE VAAS IN ZUID-OOSTHOEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46918.Hoewel vooral in de bosgebieden aan een zekere verwildering ten prooi gevallen en in zijn samenhang aangetast door een verstoring tussen park en overbos, is het onderhavige geheel, bestaande uit een hoofdgebouw, bijgebouwen, duiventil en toegangshek, een park en een overbos, voorzien van bruggen, siervazen en beelden wegens de omstandigheid: A) Dat het de enige van de weinige nog bestaande Groninger borgen betreft die bovendien een groot en vrij gaaf bewaard park bezit; B) Dat dit park een door de grondparcellering bepaalde, karakteristieke langgerekte vorm vertoont; C) Dat deze vorm extra wordt geaccentueerd door een bijna over de volle lengte aangegeven, grotendeels door bebossing omsloten middenas; D) Dat bij de verandering in landschapsstijl de heldere, grootse opzet van de eraan ten grondslag liggende laat-barokke aanleg herkenbaar is gebleven; E) Dat het bij die gelegenheid aangebrachte padenpatroon bij uitzondering grotendeels onveranderd is gebleven; F) Dat tot de versiering van het park een aantal monumentale 18e-eeuwse siervazen en enkele beelden behoren, een uniek voorbeeld van een voorname Groninger borg met bijbehorend park van opmerkelijke aanleg, en daarmede van algemeen belang door de belangrijke plaats die zij inneemt in de geschiedenis van de beeldende kunsten, de architectuur en de tuinkunst in Nederland.
Status:
Monumentnummer: 46895
OMSCHRIJVING UIT RCE: COMPLEXOMSCHRIJVING BUITENPLAATS FRAEYLEMABORG. Kern van een adellijk goed, gevormd door een edelmanshuis met bijbehorende gebouwen en terrein behorende tot de zeer schaarse Groninger borgen met omvangrijke parkaanleg en bestaande uit een hoofdgebouw, terreinen met een parkaanleg begrensd volgens een stippellijn op de bijbehorende kadastrale kaart 8305/4 van december 1985, parkelementen en gebouwde objecten. Parkcompositie als aangegeven op de bijbehorende aanleg/structuurkaart 8305/5 van augustus 1983. De historische buitenplaats Fraeylemaborg heeft de volgende, samenstellende onderdelen: - 1. HOOFDGEBOUW, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46896.- 2. PARKAANLEG, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46897.- 3. SCHUUR, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46899.- 4a. WESTELIJKE BOERDERIJ, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46900.- 4b. STOOKHUT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46901.- 5. HOOFDINRIJHEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46902.- 6. BRUG OVER BUITENGRACHT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46903.- 7. TWEE VAZEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer.- 8. ZUIDER SCHATHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46905.- 9. NOORDER SCHATHUIS, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46906.- 10. DUIVENTOREN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46907.- 11. BRUG OVER SLOTGRACHT, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46908.- 12. VOORHOF, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46909.- 13. VIER VAZEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46910.- 14. TWEE BEELDEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46911.- 15. PRIEEL, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46912.- 16. TWEE URNEN, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46913.- 17. GROTE VAAS TEN OOSTEN VAN DWARSGERICHTE VIJVER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46914.- 18. BEELD VAN "POMONA", zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46915.- 19. BEELD VAN FLORA, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46916.- 20. GROTE VAAS BIJ OOSTELIJK UITEINDE VAN GROTE VIJVER, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46917.- 21. GROTE VAAS IN ZUID-OOSTHOEK, zie voor omschrijving bij complex-onderdeel met monumentnummer 46918.Hoewel vooral in de bosgebieden aan een zekere verwildering ten prooi gevallen en in zijn samenhang aangetast door een verstoring tussen park en overbos, is het onderhavige geheel, bestaande uit een hoofdgebouw, bijgebouwen, duiventil en toegangshek, een park en een overbos, voorzien van bruggen, siervazen en beelden wegens de omstandigheid: A) Dat het de enige van de weinige nog bestaande Groninger borgen betreft die bovendien een groot en vrij gaaf bewaard park bezit; B) Dat dit park een door de grondparcellering bepaalde, karakteristieke langgerekte vorm vertoont; C) Dat deze vorm extra wordt geaccentueerd door een bijna over de volle lengte aangegeven, grotendeels door bebossing omsloten middenas; D) Dat bij de verandering in landschapsstijl de heldere, grootse opzet van de eraan ten grondslag liggende laat-barokke aanleg herkenbaar is gebleven; E) Dat het bij die gelegenheid aangebrachte padenpatroon bij uitzondering grotendeels onveranderd is gebleven; F) Dat tot de versiering van het park een aantal monumentale 18e-eeuwse siervazen en enkele beelden behoren, een uniek voorbeeld van een voorname Groninger borg met bijbehorend park van opmerkelijke aanleg, en daarmede van algemeen belang door de belangrijke plaats die zij inneemt in de geschiedenis van de beeldende kunsten, de architectuur en de tuinkunst in Nederland.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Slochteren in maart 2013 vastgestelde bestemmingsplan "Slochteren-Schildwolde" met als enkelbestemming "Landgoed, bos, water, cultuur en ontspanning" en als dubbelbestemming " waarde Cultuurhistorie-Beschermd Dorpsgezicht".)
Bestemming: (Enkelbestemming: Landgoed, bos, water en cultuur ontspanning)
Bestemming: (Dubbelbestemming waarde: Archeologie-1 en Cultuurhistorie-Beschermd Dorpsgezicht)
Bestemmingsplan: J (Op het kasteelterrein is van toepassing het door de gemeenteraad van Slochteren in maart 2013 vastgestelde bestemmingsplan "Slochteren-Schildwolde" met als enkelbestemming "Landgoed, bos, water, cultuur en ontspanning" en als dubbelbestemming " waarde Cultuurhistorie-Beschermd Dorpsgezicht".)
Bestemming: (Enkelbestemming: Landgoed, bos, water en cultuur ontspanning)
Bestemming: (Dubbelbestemming waarde: Archeologie-1 en Cultuurhistorie-Beschermd Dorpsgezicht)
Auteur en datum
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2015
Auteur: J.H.Wendrich
Beschrijving gemaakt: augustus 2015
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.