Object
Hanckema

Locatie
Adres: Hanckemalaan, Zuidhorn
Zuidhorn
Gemeente Zuidhorn
Provincie Groningen

Google Earth coördinaten: 53 14 50.83 N, 6 24 08.62 O.Het vroegere kasteelterrein ligt in het noordelijk deel van de bebouwde kom van Zuidhorn aan de Hanckemalaan.

Typologie

Op grond van de plattegrond met schaalaanduiding is het hoofdgebouw aangegeven met de maatvoering 7,5 respectievelijk 9 meter breed en 21,8 meter lang en vormt dus een trapezium. De muren zijn rondom 70 cm dik. Dat zou kunnen passen bij het type rechthoekige burcht.

Etymologie
De naam van het huis is afgeleid van het geslacht Hanckema uit de 15e eeuw.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 02-09-2009

Het vroegere kasteelterrein is niet meer herkenbaar en geheel met moderne huizen bebouwd. Alleen de Hanckemalaan verwijst nog naar vroeger tijden.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:

Het vroegere kasteelterrein is geheel overbouwd met moderne woningen.

Afmetingen
Op grond van de kadastrale minuut van 1830 is de afmeting van het totale terrein inclusief de buitenste grachten 175 x 230 meter.De buitenomtrek van de burcht meet op de plattegrond voor de afbraak 7,5 / 9 x 21,8 meter.

Oudste vermelding
Datum: 1540
Bron: RHC Groninger Archieven, Ommelander Archief, inv.nr. 39

""myt die stede""

De heerd wordt in 1540 genoemd "myt der stede", 86 grazen groot.

Bezitsgeschiedenis
De oudste eigenaar is in de 15e eeuw het geslacht Hanckema. Door vererving komt het goed in 1565 aan de familie Broersema. Ook door vererving komt de borg dan aan familieTjaart toe Nansum. Vanwege huwelijk valt het goed aan Herman de Sighers in 1653.In 1667 blijkt Rembt ten Ham eigenaar en in 1675 koopt de familie Clant de borg. Derk Clant van Juckema is de eerste en de laatste mannelijke telg Maurits Clant sterft in 1804. In 1809 werd het goed gegund aan Pieter Bindervoet (die de jongste dochter Clant had geschaakt) door de oudste dochter. In 1842 wordt Arnoldus Gelderman eigenaar door aankoop en na zijn dood koopt de familie Binderman de borg weer terug. In 1877 wordt het gebouw voor afbraak verkocht en gesloopt.

Bouwgeschiedenis
In de 15e eeuw is waarschijnlijk een rechthoekige burcht gebouwd. Later is daar een traptoren aan toegevoegd, gezien de afbeeldingen van Coenders 1678 en Schoemaker 1730. De afbeelding door van Beerstraten ca. 1660 is onbetrouwbaar. Tijdens het bewind van het geslacht Clant is er een bouwdeel toegevoegd rechts van de toren in twee bouwlagen met een lagere nokhoogte parallel, en twee bescheiden hoektorentjes op het voorplein blijkens de afbeelding van Beckeringh 1781 en de foto in de 19e eeuw.

Afbeeldingen
Kadastrale minuut uit 1830, Hanckema, Zuidhorn. sectie F 1, nr 61 (bewerking Formsma 1973, p. 534).Tekening potlood en gewassen inkt 'Hanckema' door van Beerstraten ca.1660, aanzicht vanuit het noordwesten, in Gemeentebibliotheek Rotterdam (Formsma 1973, p. 535).Detail Coenderskaart 1678, aanzicht vanuit het zuiden (Formsma 1973, p. 535)Tekening Schoemaker naar Coenders 1730, abusievelijk genaamd Tammingaborg (Formsma 1973, p.535).Voorstudie Beckeringh 't Huis Hankema tot Suidhorn' 1781, in bezit mevr. J.Sandberg-Dorhout Mees te Wassenaar (Formsma 1973, p. 535).Tekening H.Numan ca.1800, in Groninger Museum, foto Piet Boonstra (Formsma 1973, p. 535)Foto met zicht op de borg van de zuidwestzijde voor de sloop ca. 1870 (Formsma 1973, p. 535).Dwarsdoorsnede van de twee beuken en aanzicht oostelijke gevel, uit: 2e deel, mededeelingen van de rijksadviseurs voor de monumenten en kunst no.63,ca.1870 (Formsma 1973, p. 536).Plattegronden van den kelder en gelijkstraats met situering op de borgstee met schaalverdeling, idem rijksadviseurs voor monumenten ca. 1870 (Formsma 1973,p. 537).

Literatuur
Feith, J.A., 1979, De Ommelander Borgen en haar Bewoners, Groningen, p. 113-114.Formsma, W.J., R.A.Luitjens-Dijkveld Stol en A.Pathuis, 1973, De Ommelander Steenhuizen en Borgen, Assen, p. 533-538.Archief: Formsma, W.J., 1968, Inventaris van het familiearchief Clant van Hanckema, RHC Groninger Archieven, Gebundelde inventarissen deel I.Peters, C.H., 1921, Oud Groningen Stad en Lande, Groningen-Den Haag, p. 278-279.Vinhuizen, Jb., 1924, 'Hanckema te Zuidhorn', Groninger Volksalmanak, p. 61-87.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:  (4)

Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 02-09-2009