Alberdaheerd
IN BEWERKING [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Alberdaheerd
Locatie
Adres: Boslaan 1, 9915 TH 't Zandt
't Zandt
Gemeente Loppersum
Provincie Groningen
Google Earth coördinaten: 53 21 43.60 N, 6 47 43.60 O. Het vroegere kasteelterrein ligt een kilometer ten zuidoosten van het dorp 't Zandt aan de Bosweg.
Typologie
Alleen op een kaart uit 1713 is er een afbeelding van de heerd in de vorm van een langwerpig hoofdgebouw met aansluitend een 'lankhuus', parallel hieraan stond hieraan een Groninger schuur. Het 'lankhuus' is typisch voor een boerderij en geen vrijstaand schathuis zoals bij een borg.
Etymologie
Het huis is genoemd naar het oudste bewonersgeslacht Alberda.Dat geslacht komt mogelijk al voor in 1247 als 'albertidarum' (Kroniek van Wittewierum) en 1317 als 'Albertatiucha' (Oorkondeboek Groningen en Drenthe nr. 254).
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 16-09-2009
Het terrein is in gebruik als boerderij met erf.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
De grachten, singels en oprijlaan zijn nog intact. Het terrein is een archeologisch monument.
Afmetingen
Op grond van de bewerkte kadastrale minuut uit 1830 is de afmeting van het totale terrein inclusief de buitenste grachten 125 x 190 meter.De afmeting van het kasteel is niet bekend.
Oudste vermelding
Datum: 1463
Bron: RHC Gron. Arch., Huisarchief Farmsum, reg.nr. 130
Bunno Alberda kocht rechten op twee heerden in 't Zandt, Alberdaheerd en Alberda nije heerd. In 1463 werd na zijn dood de overdracht bevestigd van de beide heerden ten behoeve van zijn zoon Duyrt Alberda.
Bezitsgeschiedenis
Het oudst bekende eigenaarsgeslacht vormt de familie Alberda vanaf zeker de 15e eeuw. Fecka Alberta wordt al genoemd als hoofdeling in Fivelingo in 1396 (Oorkondeboek Groningen nr. 918). Bunno Alberda is halverwege de 15e eeuw zeker de stamhouder. In 1707 verkoopt Willem Alberda aan Roelof Sjabbes Steenhuis de borg met rechten. Is er in 1768 in een akte nog sprake van land bij de borg op 't Zandt, echter in 1781 draagt de weduwe Steenhuis het goed over aan Rudolf Ebels, er is dan sprake van plaats en landerijen 'Alberdaheerd'. De familie Cleveringa is vanaf 1811 de bezitter, en vanaf 1971 is de familie Boerma eigenaar tot op heden.
Bouwgeschiedenis
In de 15e eeuw is er een versterkt steenhuis gebouwd, waarschijnlijk in rechthoekige vorm. De schuur is blijkens een gevelsteen in 1763 gebouwd of vertimmerd. In 1854 vindt een grote verbouwing plaats van het voorhuis. De overgang van borg naar boerderij is onduidelijk, mogelijk al, gezien de schriftelijke bronnen, in de tweede helft van de 18e eeuw. Merkwaardigerwijs liep de weg naar Godlinze dwars over het borgterrein op het kaartje uit 1715. Op de zolder van het voorhuis zijn volgens Formsma nog dakspanten van een vroeger huis aanwezig. Archeologische vondsten dateren het terrein op 12e -13e eeuw.
Afbeeldingen
Perspectieftekening van het borgterrein op de kaart uit 1715, RHC Gron.Arch., Cat. Getekende kaarten nr. 557a (Formsma 1987, p. 518).Kadastrale minuut 1830, Alberdaheerd, 't Zandt, sectie A 5, nr.823 (bewerking Formsma 1987, p. 519).
Bronnen
Archief Albedaheerd in RHC Gron. Arch., Inventaris in handschrift.www.cartago.nl/edities/Oorkondeboek Groningen en Drenthe, nr. 254, 918.
Literatuur
Feith, J.A., (1906) 1979, De Ommelander borgen en haar bewoners, Groningen, p. 71-72.Formsma, W.J., R.A. Luitjens-Dijkveld Stol en A. Pathuis, 1987, De Ommelander borgen en steenhuizen, Assen/Maastricht, p. 515-519.Langen, G.J. de en T.M. Perger, 1996, RAAP-rapport nr. 224, terrein 7E-103, Amsterdam, p. 57-58.
Documentatie
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: J.W. van den Heuvel
Beschrijving gemaakt: 16-09-2009
Bouwhistorisch onderzoek RCE
Archeologisch onderzoek RCE
Rapportage mon.nrs. 46199, 914. Booronderzoek M. Miedema 1990.
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.