Object
Spijtenburg / Huys van Clootwijck / Jan Oomsslotje

Locatie
Adres: Ridderstraat, ong.
Oosterhout
Gemeente Oosterhout
Provincie Noord-Brabant

Het omstreeks 1821 gesloopte slotje Spijtenburg lag in de zuidoosthoek van de huidige Ridderstraat en de Keiweg, in het park van het slotje Brakestein in het centrum van Oosterhout.

Typologie


Er kunnen op basis van de beschikbare gegevens vele typologieen worden uitgesloten. Vermoedelijk ging het om een eenvoudig huis dat niet reeel verdedigbaar genoemd mag worden (zie Bouwgeschiedenis) en daarom zou kunnen behoren tot de 'moated sites' of de omgrachte adellijke huizen.

Etymologie
Toen Jan Hendrik Adriaan Heyn Oomen een van de Oosterhoutse slotjes aan de Ridderstraat wilde kopen werd hij tegengewerkt omdat hij niet van adel was. Daarom bouwde hij zelf een slotje, met de ‘rug’ naar Brakestein gekeerd. Men zag daarin daarin een pesterij – zo vertelt de overlevering althans – en dat was ‘tot spijt’ van de adellijke heren.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 18-07-2011

Huidige functie:

Het middeleeuwse huis bestaat niet meer. Het voormalige kasteelterrein is opgenomen in de bebouwing als stadspark.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Zichtbaar:
Grondgebruik:

In het park van Brakenstein, waar het slotje Spijtenburg tot omstreeks 1821 heeft gestaan, vindt men nog – zij het in een vervormde toestand – de gracht die dit vroegere slotje eens omringde. Bij en in de gracht liggen nog enkele stukken natuursteen, mogelijk restanten van de fundering van de hoek op de noordoostzijde. Het terrein valt onder het rijksbeschermd stadsgezicht.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bouwgeschiedenis
Dankzij een tekening (bijlage I) van Abraham de Haen (naar een tekening van Cornelis Pronk uit 1729) kunnen we speculeren over het mogelijke uiterlijk van het voormalige slotje. Hierop is een tamelijk hoog, uit zijn grachten, oprijzend huis zichtbaar, dat naar alle waarschijnlijkheid is gesticht tussen 1544 en 1554. Het middeleeuwse verleden (afgaande op het afgebeelde object) is dus omstreden. Via een brug over de gracht aan de oostzijde was het gebouw bereikbaar. Het slotje is waarschijnlijk later uitgebreid door bebouwing van een ten zuid-oosten van het gebouw, binnen de grachten gelegen open plaats. Deze bijbouw zou het achterste gedeelte links op de prent van C. Pronk zijn; het deel dat bekroond wordt met een topgevel zonder trappen. Dit zou betekenen dat de oorspronkelijke vorm slechts het noordelijke gedeelte van het afgebeelde huis betreft (zie afbeelding op bijlage I). Een eenduidige typologische bepaling is op basis van deze ene afbeelding niet mogelijk, echter zou het niet-reeel verdedigbare bouwwerk kunnen vallen onder de ‘moated sites’. Op de kadastrale minuut (Oosterhout, sectie M blad 02) is de omgrachting nog zichtbaar; het slotje zelf is dan ongeveer 10 jaar geleden gesloopt. Op het omliggende terrein resteren alleen een schuur en een lusthuisje.

Afbeeldingen
- De afbeelding van Abraham de Haen, is een pentekening naar een prent van Cornelis Pronk uit 1729. Collectie P. Beelaerts van Blokland (Oomen 1892, 243-245).- Kadastrale minuut, 1821, Gemeente Oosterhout, Noord Brabant. Sectie M, blad 2, 379(http://watwaswaar.nl/#Su-Ku-7-ed-1v-1-2uTQ-1ObY---PK, geraadpleegd op 28-02-2011).- Google Earth foto, 2011, locatie Spijtenburg, Huys van Clootwijk (Documentatiecentrum NKS, digitale documentatie).

Bronnen
N.v.t.

Literatuur
- Aa, van der, 1839, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, Gorinchem, deel VIII, 516 & deel X, 633.- Beek, P. van, De slotjes brengen sfeer in Oosterhout, Nieuwsblad van het zuiden. 7-12-1974.- Boven, M.M.A. van, 1982, Kastelen in Brabant, ’s Hertogenbosch, 159.- Kastelenvaria, Het Brabants Kasteel 5 (maart 1982) 1, 14.- Mosselveld, J.H. van, De slotjes te Oosterhout, De Oranjeboom XVII (1964), XX (1967).- Oirschot, A. van, 1981, Middeleeuwse kastelen van Noord-Brabant. Hun bewoners en bewogen geschiedenis, Rijswijk, 248-252.- Oomen, J.A.A.M, 1892, Het Slotje Spijtenburg, De Heerlijkheid Oosterhout jg. 6, no. 1, 243-245.- Rapportage Stads- en dorpsgezicht (www.kich.nl) 29-05-2008.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: J.J.A. Pennartz
Beschrijving gemaakt: 29-05-2008

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Overig onderzoek
N.v.t.

Geomorfologische codering
B, Bebouwing

Bodemkundige codering
|h Bebouwing