Object
Vuren / Tumelenborch

Locatie
Adres: Langs de oostzijde van de Steeg te Vuren
Vuren
Gemeente Lingewaal
Provincie Gelderland

Kasteel Vuren was gelegen ten noorden van de Waaldijk in Vuren, in de hoek tussen de Steeg en de Waaldijk.

Typologie

De typologie van het middeleeuwse kasteel Vuren is tot op heden onbekend.

Etymologie
Mogelijk is de naam Vuren afgeleid van de plaatsbepaling 'vooraangelegen', nl. aan de westelijke rand van de Tielerwaard. De naam Tumelenborch wordt voor het eerst in een beleningsoorkonde uit 1544 vermeld.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 1-8-2007

Tegenwoordig is er niets meer over van het middeleeuwse kasteel Vuren en het latere huis Vuren, dat in de achttiende eeuw is gebouwd en in 1895 werd afgebroken. Mogelijk zijn er ondergronds nog resten van het middeleeuwse kasteel bewaard gebleven, maar zeker weten doen we dat niet.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:  (?)
Grondgebruik:

Het is onduidelijk of zich nog resten van het middeleeuwse kasteel Vuren onder de grond bevinden.

Afmetingen
Hoewel op de kadastrale minuut van 1826 nog omgrachte terreinen waarneembaar zijn is hieruit niet af te leiden welke de hoofd- en welke de voorburcht is geweest en waar de begrenzingen van het terrein liggen. Het totale terrein lijkt 158 x 110 m groot.

Oudste vermelding
Datum: 1326
Bron: Sloet, Van Veen en Martens van Sevenhoven 1924, nr. 188.

"'Thuys te Vuyren'"

In 1326 wordt Otto van Asperen beleend met 'Thuys te Vuyren, een hoeve lants ende des Greven visscherie'.

Bezitsgeschiedenis
De oudste vermelding van kasteel Vuren dateert uit 1326. In dat jaar wordt Otto van Asperen beleend met 'Thuys te Vuyren'. Het is onduidelijk in hoeverre er dan al sprake is van een verdedigbaar huis. In de literatuur wordt vermeld dat het kasteel te Vuren aan het einde van de veertiende eeuw door Otto III van Vuren is gebouwd (Bijl 2003, 250), maar helaas kon dit niet worden geverifieerd. In 1424 ontvangt Otto IV van Vueren het huis te Vuren in leen, waarna het in 1495 door vererving in handen komt van Johan van Wije en Johan van Weerdenburch, beide erven van de overleden Bely van Weerdenborch. In 1525 komt het huis in handen van de familie Van Haeften, als Adam Verduyn 'Johans van Vueren hofstat' transporteert op Derck van Haeften. In 1544 wordt vervolgens zijn zoon Alart van Haeften beleend met het huis te Vuren 'van aldes Tumelenborch'. Begin achttiende eeuw komt de ruïne te Vuren in handen van de staten van het Kwartier van Nijmegen 'door 't verlaten van de vasal'. Otto Roeleman Frederik van den Bylandt koopt het kasteel 25 oktober 1735 en samen met zijn echtgenote Anna Constantia van Zevenaer ontvangt hij Vuren in leen. Waarschijnlijk laten zij de ruïne helemaal afbreken en bouwen zij op het terrein een nieuw huis. Hun zoon Carel van Byland wordt met Vuren beleend op 20 december 1768. Hij doet het leengoed over aan Gerrit Meerman in 1771. Vuren blijft in deze familie tot 1821. In 1822 wordt het van de erven Meerman gekocht door Jan Viruly voor zijn zoon Michiel. In 1894 werd het kasteel door de familie Viruly verlaten, omdat zij het zich niet langer konden veroorloven er te wonen. Het kasteel lieten zij in 1895 afbreken.

Bouwgeschiedenis
De oudste vermelding van kasteel Vuren dateert uit 1326. In dat jaar wordt Otto van Asperen beleend met 'Thuys te Vuyren'. Het is onduidelijk in hoeverre er dan al sprake is van een verdedigbaar huis. In de literatuur wordt vermeld dat het kasteel te Vuren aan het einde van de veertiende eeuw door Otto III van Vuren is gebouwd (Bijl 2003, 250), maar helaas kon dit niet worden geverifieerd. Het is onduidelijk hoe het middeleeuwse kasteel Vuren eruit heeft gezien.Er bestaat een afbeelding van het huis te Vuren op een kaart uit 1546, maar deze tekening levert niet veel informatie op. Bovendien is onduidelijk hoe betrouwbaar deze afbeelding is.Kasteel Vuren werd in 1672 verwoest door Franse troepen. Het is onduidelijk of de ruïne hierna werd hersteld. Wel werd de ruïne in de achttiende eeuw nog verschillende malen verhuurd, maar dat lijkt eerder het geval te zijn geweest vanwege het gebruik van de gronden rondom de ruïne dan vanwege een woonfunctie. De literatuur maakt melding van een achttiende-eeuwse tekening van Abraham Rademaker van het huis te Vuren. Het is vooralsnog niet duidelijk in hoeverre deze tekening betrouwbaar is, aangezien ten tijde van het beschrijven van dit object geen afbeelding beschikbaar was. Overigens moet in Beelaerts van Blokland en Dumas (2006) worden gekeken bij I:34, aangezien bij I:33 abusievelijk de verkeerde titel ('t huis te Fuuren) boven een tekening van Rademaker van De Leyenburg is afgebeeld.De ruïne van Vuren werd vermoedelijk in het derde kwart van de achttiende eeuw door de toenmalige eigenaar, graaf van Bylandt, gesloopt. Vermoedelijk liet hij op het kasteelterrein een nieuw landhuis bouwen. In 1895 werd dit huis afgebroken, waarna van de resten onder andere een boerderij in het dorp werd gebouwd.

Afbeeldingen
't Huis te Fuuren door Abraham Rademaker (Afgebeeld in: Beelaerts van Blokland en Dumas e.a. 2006, I:33 en I:34).Het huis te Vuren op een kaart uit 1546 (Afgebeeld in: Bijl 2003, 249).Vuren op de kadastrale minuut van 1826 door L.C. Machen, kadastrale gemeente Vuren, Sectie D, Blad 3, perceel 513 t/m 518.Foto van het achttiende-eeuwse huis Vuren (Afgebeeld in: Bijl 2003, 251).

Literatuur
Literatuur:Beelaerts van Blokland, W. en C. Dumas, 2006, De kasteeltekeningen van Abraham Rademaker, Zwolle.Bijl, A., 2003, 'Het kasteel de Tumelenborch te Vuren en haar bewoners (ca. 1400-1895)', in: J. Honders, J. Mulder, G. Visser, e.a., De Betuwe op slot. Over kastelen en adellijke huizen, Opheusden, 249-252.Korte geschiedenis van Vuren. Raadpleegbaar op www.deheerlijkheidvuren.nl/historie.htm [geraadpleegd 1-8-2007]. Raadpleegbaar in het documentatoecentrum van de NKS.Bronnen:Sloet, J.J.S. , J. S. van Veen en A.H. Martens van Sevenhoven, 1924, Register op de leenaktenboeken van het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen, Arnhem, 450-451 no. 188.

Documentatie
n.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: W. Landewé
Beschrijving gemaakt: 1-8-2007

Bouwhistorisch onderzoek RCE
n.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
n.v.t.

Overig onderzoek
n.v.t.

Geomorfologische codering
onbekend

Bodemkundige codering
onbekend