Object
De Est / Hesch / Nes(ch)

Locatie
Adres: Ter hoogte van de kruising tussen de Melssinghdreef en Bouwing te Tuil
Tuil
Gemeente Neerijnen
Provincie Gelderland

Op het erf van de boerderij, genaamd 'De Nesch', aan de westzijde van het dorp Tuil, stond aan een afgesneden Waalarm het kasteel De Est of de Hesch.

Typologie

Het is onduidelijk wat de typologie van de Est is geweest.

Etymologie
Het kasteel werd in de oudste stukken ook wel 'Den Nesch' genoemd. 'Den Nesch' is waarschijnlijk vernoemd naar 'die Nesse', een riviertje dat langs het huis liep.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 06-05-2007

In 1958 is het restant van de oude kasteeltoren afgebroken en de grachten werden gedempt om hiervan bouwland te maken. Op de plaats van het kasteel staat nu een boerderij.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Op de plaats van het kasteelterrein staat een boerderij.

Afmetingen
n.v.t.

Oudste vermelding
Datum: 1312
Bron: Sloet 1924, 487

"'Huys ende hoff in den Neys, tot Tuyl gelegen, transporteren Gijsbert voocht van Tuyl en Agnes, zijn wijff, tot behoeff van Gijsbert van Haeften, 1312'"

In het Gelders leenregister vindt men de beleningen van het geslacht Van Haeften van 1312 tot 1570 met 'huys ende hoff in den Neys (ook Nes of Es genoemd) tot Tuyl gelegen'.

Bezitsgeschiedenis
In het Gelders leenregister vindt men de beleningen van het geslacht Van Haeften van 1312 tot 1570 (met een korte onderbreking in de 14e eeuw) met 'huys ende hoff in den Neys (ook Nes of Es genoemd) tot Tuyl gelegen. Uiteindelijk draagt Otto Willemsz. van Haeften dit leen in 1570 op ten behoeve van Wynant van Broeckhuysen.
In de gegevens van het kadastrale minuutplan van 1826 staat aangegeven dat de omliggende percelen aan het begin van de 19e eeuw in handen waren van Melsfingh Theidorus, landbouwer te Tuil. Het huis had toen waarschijnlijk geen adellijke functie meer.

Bouwgeschiedenis
De burcht van de heren van Tuil zou gestaan hebben op het voormalige kasteelterrein 'de Nesch' aan een afgesneden Waalarm. Op de minuutplan van 1826 is te zien dat het huis omgeven was door grachten. Onduidelijk is wat precies de hoofdburcht vormde (Taco?). Het kasteelterrein onderscheidde zich door de hoge ligging. Sporen van vroegere grachten waren in de jaren '50 nog herkenbaar (NRC Handelsblad, 1-3-1958).
De Est of de Hesch bestond in de jaren '50 slechts uit het overblijfsel van een vierkante toren, die als duiventoren werd gebruikt. Deze ruïneuze toren, waarschijnlijk in de 16e of 17e eeuw gebouwd, was het enige overblijfsel van het kasteel, nadat dit in 1672 door de Fransen in brand zou zijn gestoken. Het grondplan van de toren vormde een vierkant van 6 x 6 meter. De muurdikte bedroeg 1 meter. Van deze toren stond in de jaren '50 nog ongeveer 1,5 meter hoog muurwerk overeind, grotendeels gepleisterd baksteen. Hierop was een afgeknot piramidedak gebouwd. In de 19e eeuw zou de deur met het blauw geverfd houten kozijn zijn aangebracht. In de jaren '50 was ook de oude plavuizen vloer van de kelder nog te onderscheiden. Deze werd toen gebruikt als bewaarplaats voor gras. In 1958 werd het kasteelterrein afgegraven en de grachten werden gedempt om hiervan bouwland te maken. Het restant van de oude kasteeltoren werd afgebroken. Op de plaats van het kasteel staat nu een boerderij (documentatie map NKS).

Afbeeldingen
- De minuutplan van 1826, www.dewoonomgeving.nl. Te zien is de huisplaats, omgeven door grachten.

Literatuur
- Sloet, J.J.S., 1924, Register op de leenactenboeken van het vorstendom Gelre en graafschap Zutphen. Het kwartier van Nijmegen. Arnhem, 487.
- Vermeulen, F.A.J., 1932, De Nederlandse monumenten van geschiedenis en kunst in de Bommeler- en de Tielerwaard. 's-Gravenhage, 341-342.
- Documentatie map NKS, o.a. het artikel 'Oude kasteeltoren te Tuil afgebroken', NRC Handelsblad, auteur onbekend, 1-3-1958.
- www.dewoonomgeving.nl

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: L. van de Werk
Beschrijving gemaakt: 06-05-2007

Overig onderzoek
Bij archeologisch onderzoek in 1958, door de Oudheidkundige Dienst uit Amersfoort uitgevoerd, zijn op het omwoelde kasteelterrein cultuurresten uit de 14e eeuw aangetroffen (knipsel afkomstig uit Cobouw 4-4-1958, documentatie map NKS).