Object
Eyck, Den

Locatie
Adres: Naast Eikslaan 1
Haarzuilens
Gemeente Utrecht
Provincie Utrecht

Den Eyck was gelegen naast de huidige Eikslaan 1 te Haarzuilens.

Typologie

Op de vroegste afbeeldingen van Den Eyck is een omgracht huis zichtbaar dat waarschijnlijk in het midden van de zeventiende eeuw is gebouwd of verbouwd. Het is niet mogelijk om uit de afbeeldingen af te leiden welk type versterkt huis Den Eyck voor de zeventiende eeuw is geweest.

Etymologie
Mogelijk is het huis genoemd naar een eik die in de nabijheid van het huis stond.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 20-3-2009

Huis Den Eyck is niet meer zichtbaar, en het gehele bijbehorende kasteelterrein is verdwenen. Het terrein wordt gebruikt als boomgaard en landbouwgrond. Mogelijk zijn in de zuidwestelijke hoek van het voormalige kasteelterrein nog resten van een gebouw in de bodem aanwezig.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Grondgebruik:

Den Eyck bestaat niet meer. De Eikslaan, die voorheen een bocht om het huis heen maakte, is rechtgetrokken. Het terrein dat bij het huis hoorde, is tot landbouwgrond en boomgaard gemaakt (Wttewaall 1994, 154).

Afmetingen
Het voormalige kasteelterrein is deels nog herkenbaar op de kadastrale minuut Vleuten 1811-1832, Sectie B, blad 01, maar het is lastig te bepalen wat nu precies de hoofd- of voorburcht was. Het aflezen van afmetingen is dan een heikele zaak.

Fysisch-geografische situering
Zoals vermeld in Archis: geomorfologie - Rivieroeverwal, geologie - Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4.

Oudste vermelding
Datum: 1536
Bron: HUA, , Financiële instellingen nr 1686, Manuaal van het oudschildgeld.

"Cornelis Dircksz. op ten eyk."

De oudste vermelding van het goed Den Eyck stamt uit 1536, toen Herman van Ravenswaay 4 morgen land verpachtte aan 'Cornelis Dircksz. op ten eyk'. Deze oudste vermelding zou betrekking kunnen hebben op een boeren huis. Mogelijk vormen de afbeeldingen uit de achttiende eeuw de 'oudste vermelding' van een adellijk huis op dat goed.

Bezitsgeschiedenis
Het goed Den Eyk was in 1536, toen het voor het eerst in de bronnen voorkwam, bezit van Herman van Ravenswaay. Of er toen als sprake was een adellijk huis is onbekend. Nakomelingen van Herman van Ravenswaay bezaten het goed tot 1703. Zij lieten vermoedelijk ook de zogenoemde 'Nieuwe Vaart' aanleggen, die Vleutense Wetering moet Den Eyck moest verbinden. In de schouwbrief van 1612, waarin afspraken betreffende het onderhoud van de vaart waren neergelegd, wordt gesproken van 'de huysinge Den Eyck'(Storm van Leeuwen 1997, 55). In 1788 wordt in de bronnen gesproken van een 'heerenhuis, koetshuis en stallinge (...)'. In het laatste kwart van de achttiende eeuw was het in bezit van Jan Maarten de Monchy, Jacob des Tombe en Herman Angelkot, kanunnik van het kapittel van St. Marie. Zijn weduwe, Anna Elizabeth Groen, verkocht Den Eyck in 1835 aan Otto Johannes de Haart. Het huis was toen inmiddels afgebroken. De nieuwe eigenaar liet ook de resterende gebouwen op het kasteelterrein slopen.

Bouwgeschiedenis
Het is onduidelijk wanneer Den Eyck precies gebouwd is. Op de oudste afbeeldingen van Den Eyck, uit de achttiende eeuw, is een huis te zien met een rechthoekige plattegrond, bestaande uit twee evenwijdige vleugels onder zadeldaken met topgevels. De ene vleugel van het huis is korter dan de ander, en in de hoek die daardoor ontstaan is, staat een vierkante toren met koepeltorentje. De gevelindeling en de detaillering van het huis duiden op een datering in de zeventiende eeuw. Het huis is toen waarschijnlijk verbouwd om te voldoen aan de nieuwe eisen m.b.t. wooncomfort. Den Eyk is nog zichtbaar op een prekadastrale kaart uit 1810, maar niet meer op de kadastrale kaart uit 1832. Waarschijnlijk is het huis dan ook in de tussentijd gesloopt. Mogelijk zijn in de zuidwestelijke hoek van het voormalige kasteelterrein nog resten van een gebouw in de bodem aanwezig. In 2003 is door RAAP een 'Aanvullende Archeologische Inventarisatie' opgesteld voor het gebied. Daarvoor is het terrein Den Eyck niet gewaardeerd, aangezien het terrein al eerder door de ROB als behoudenswaardig aangewezen was. In twee boringen direct ten oosten van het CMA-terrein is in de bouwvoor (afbraakpuin) aangetroffen. Mogelijk strekt de vindplaats zich dan ook oostelijk van het CMA-terrein uit. Het gebied, waarin Den Eyck heeft gelegen, is verklaard tot een archeologisch bijzonder waardevol gebied (hoge archeologische waarde).

Afbeeldingen
- Den Eyck, gezien vermoedelijk van uit het noorden, door L.P. Serrurier, 1731, HUA-TA, nr. 1338 (Wttewaall 1994, 154)._- Den Eyck, tekening door Jan de Beyer, 1744, KHA, MKC/172 (Olde Meierink 1995, 553).- Kadastrale minuut Vleuten 1832, Utrecht, Sectie B, blad 01, globaal de percelen 40, 40a,41 en 43. (http://watwaswaar.nl/#Tw-Vk-6-ed-1v-1-33KK-28x6---21L, geraadpleegd 08-03-2010) - Kadastrale minuut (1832) over Google Earth foto, 2009, locatie terrein Den Eyck. (NKS digitale documentatie)

Literatuur
- Olde Meierink, B., e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 552._- Graaf, K. van der, R. Datema en K. Anderson, 1990, Landschapsplan en archeologie in de provincie Utrecht, Amsterdam, 256-261. RAAP-rapport 43.- Storm van Leeuwen, J.A., 1997, De Nieuwe Vaart en de Thematerwetering volgens de schouwbrief van 1612, Historische Vereniging De Meern Haarzuilens 3(1997), 54-57.- Tol, A.J. en B.I. Smit, 2003, Strategisch Groenproject Utrecht-West, deelgebieden Haarzuilens en Harmelen, gemeenten Utrecht en Woerden; een Aanvullende Archeologische Inventarisatie, Amsterdam. RAAP-rapport 847, voornamelijk bij vindplaatsnummer 24, p. 70.- Wttewaall, O., 1994, Vleuten-De Meern. Geschiedenis en historische bebouwing, Monumenten-inventarisatie provincie Utrecht 12, Zeist.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan: J (Voorbereidingsbesluit Haarzuilens)
Bestemming:  (Nog geen uitsluitsel (25-6-2009))

Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 27-09-2001

Geomorfologische codering
3K25, Rivieroeverwal.

Bodemkundige codering
Rn67C, Kalkloze poldervaaggronden; zavel en lichte klei, profielverloop 3, of 3 en 4.