Boedelhof, De

IN BEWERKING [?]

Object
Boedelhof, De

Locatie
Adres: Boedelhofweg 40-42, 7211 BS
Eefde
Gemeente Gemeente Gorssel
Provincie Gelderland

...

Typologie

De typologie van het middeleeuwse Boedelhof is onbekend.

Etymologie
...

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 27-11-2000

De Boedelhof is een gebouw, dat overwegend achttiende-eeuwse vormen vertoont. Het is in gebruik als clubhuis.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

...

Bezitsgeschiedenis
Aanvankelijk was de Boedelhof in bezit van het geslacht Van Nettelhorst. Een lid uit dat geslacht verkocht het landgoed aan de familie Yseren. In 1378 was Andries Yseren de eigenaar van het goed. Het geslacht Yseren zou de Boedelhof in haar bezit hebben tot 1601. In dat jaar ging het landgoed over in handen van het geslacht Der Capellen. Zij blijven eigenaars van het goed tot 1808. Toen werd de Boedelhof verkocht aan Ph. Bischop, H. Huetink, A. Wijnveldt en H.W. Nieuwenhuis. In 1821 kocht douarrière van Neukirchen, die ook eigenaresse van De Voorst was, de Boedelhof van A. Wijnveldt. Zij liet De Voorst en de Boedelhof in 1846 tegelijk veilen. De landbouwer Addink was de eigenaar van de Boedelhof in de tweede helft van de negentiende eeuw. In de twintigste eeuw was de Boedelhof in bezit van de familie Hassink en Kuiper. Uiteindelijk werd de Boedelhof gekocht door de heer Van de Wall Bake. Hij verkocht het in de tweede helft van de twintigste eeuw aan de Mixed Hockey Club te Zutphen. Zij gebruiken het gebouw sinds 1962 als clubhuis.

Historische betekenis
...

Bouwgeschiedenis
Ontleend aan Scholte Lubberink 2004: De Boedelhof werd voor het eerst vermeld in een leenregister uit 1378. In dat jaar werd Andries van Yseren (een lid van het Zutphense patriciaat) met het goed beleend. In 1406 sprak Van Yseren van ‘desen goede Bodeloff’. In 1436 werd zijn zoon (?) beleend met ‘dat goet geheiten Boedeloff met sijnen tobehoren, in den kerspel van Warnsfeld, in der buyrschap van Evede gelegen’. Waarschijnlijk bestond het huis De Boedelhof reeds in het einde van de 14e eeuw. Pas in 1580 werd het huis zelf voor het eerst in de bronnen vermeld. Het werd toen ‘de Spicker op Den Bolhoef’ genoemd. In de Tachtigjarige Oorlog (1583) is het huis verwoest. Van de oudste fase van de Boedelhof bestaat een beschrijving. Enkele lieden omschrijven De Boedelhof dan als volgt: ‘dat sy hebben sien staen voor de tyden van Duc d’Alba (Alva) een hooch, vierkant steenen huis ofte spycker opten poll van den Boelhof, met leyen bekleet, met een toorn an de siidt na ‘t veldt, met een eerden wal rontom, end met een doornen hegge an de voet van den wall, met groote dubbele graften end een cingelwal tussen beyden en met twee touw bruggen, dear van de binnenste met een ijseren keten opgetrocken worden, end dat het huis op den Poll noch heeft gestaen als Taxis de Stadt in nam. Buiten an de graften stondt een bouhuis van ses gebondt Zal. Cornelis plach op den Boelhof een jacht van honden end winden (te holden). Op het leydack van den Boelhof placht te liggen een duivenhecken end wierde daer een goede vlucht duiven geholden...’. De Boedelhof bestond dus vóór 1583 uit een vierkante (bak)stenen spijker met aan de zuidoostzijde (‘siidt na ‘t veldt’?) een toren. In ieder geval was het dak van de spijker met leien bedekt. Rondom het gebouw lag een aarden wal waarvan de voet beplant was met doornstruiken. Hieromheen lag vanaf de pol gezien: een gracht, een (singel)wal en nog een gracht. Het geheel was dus door twee wallen en twee grachten omgeven. Over beide grachten lag een ophaalbrug. Buiten de gracht (voor het huis?) stond een bouwhuis van zes gebinten (ca. 15 m). Op het dak van het huis stond een duivenhok. Er bestaat een afbeelding uit 1573 waarvan het onzeker is of het afgebeelde huis De Boedelhof of het kasteel Empe (bij Voorst) betreft. Harenberg (1985 en 1997) heeft aangetoond dat de kans groot is dat het inderdaad de Boedelhof betreft. Bovendien komt deze beschrijving overeen met de afbeelding op de kaart van Witteroos waarop een vierkant huis (‘spijker’) met daarachter een vierkante toren zichtbaar is. Waarschijnlijk is de toren de oorspronkelijke spijker en is er later een rechthoekig woongedeelte tegenaan gebouwd. De toren heeft een middeleeuws uiterlijk. Volgens Harenberg (1985) kan deze toren uit de laatste helft van de 14e eeuw dateren en het woonhuis uit de 15e eeuw. Op de ‘Kaart van die Wulfeler Marce’ van Van Swinderen uit omstreeks 1630 staat het terrein van De Boedelhof afgebeeld. Op deze kaart wordt slechts de dubbelomgrachte huisplaats (pol) weergegeven. Het huis werd immers in 1583 grotendeels verwoest. De afgebeelde omgrachting komt goed overeen met de beschrijving uit omstreeks 1583. Naast het lege, omgrachte huiseiland wordt ook een bouwhuis met twee kleinere bijgebouwtjes afgebeeld. Waarschijnlijk is dit het bouwhuis waarvan in de beschrijving uit omstreeks 1583 sprake is. Het bouwhuis lag aan de noordwestzijde van de pol. Blijkbaar werden de gebouwen tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) niet verwoest. Het is ook mogelijk dat de kleine bijgebouwtjes pas na de verwoesting in 1583 zijn gebouwd. In 1638 is De Boedelhof, dan in bezit van Gerlach van der Capellen, weer opgebouwd. Waarschijnlijk werd het huis op de oude huisplaats en met gebruikmaking van de oude fundamenten en ruïnes opgericht. De Graaf (1914 en 1926) meent echter dat het huis elders, in de nabijheid van de oude pol is opgetrokken. Omdat in de beschrijving van omstreeks 1583 sprake is van een bouwhuis en op de kaart van Van Swinderen uit circa 1630 een bouwhuis staat afgebeeld, kan aangenomen worden dat het huis op de oude pol is herbouwd. Indien De Graafs opvatting wordt gevolgd, kan het op de kadastrale minuut uit 1832 zichtbare rechthoekige, omgrachte (?) eiland ten westen van de huisplaats mogelijk aangeduid worden als de locatie van de middeleeuwse spijker. Op de kaart van De Geus uit 1809 worden hier echter geen grachten aangegeven. Waarschijnlijk betreft het een omheind veld of moestuin. Van het in 1638 herbouwde huis bestaat een tekening van J. de Beijer uit 1744. Volgens Harenberg (1985) is de rechts op de afbeelding uit 1744 zichtbare toren(?) een restant van de oorspronkelijke middeleeuwse toren(spijker). Eén van beide aanbouwen (vleugels) aan de toren kan mogelijk als een (herbouw) van het op de kaart van Witteroos uit 1573 zichtbare rechthoekige woongedeelte zijn. Het is ook mogelijk dat het links op de voorgrond zichtbare lage gebouwtje het onderste deel is van de oorspronkelijke toren. Het gebouw met de Gelderse topgevel, midden op de afbeelding, dateert waarschijnlijk uit de 17e eeuw. In de overige vleugels bevinden zich schuiframen. Deze kunnen in de 18e eeuw gedateerd worden. Of dit ook de bouwdatum van deze vleugels is, is niet met zekerheid te zeggen. Op het inundatieplan van Zutfen uit 1765 wordt De Boedelhof afgebeeld als een gebouw met een rechthoekig grondplan en een toren. De toren lijkt aan de oostzijde van het gebouw te staan. Dit komt overeen met de afbeelding uit 1744. Voor het huis zijn twee bouwhuizen zichtbaar. Aan de oostzijde van het huis bevond zich een tuin. Na 1638 is tegenover het dan nog aanwezige bouwhuis een nieuw bouwhuis aangelegd. Op de kaart uit 1630 lijkt het bouwhuis aan de noordwestzijde van de pol te liggen. Indien dit correct is, dan was het voormalige (in 1821 gesloopte) bouwhuis het oude middeleeuwse huis. Hierop wijst ook de datering van de huidige bebouwing (bouwhuis). Dit bouwhuis is in 1675 gebouwd en volgens een gevelsteen in 1747 verbouwd. Bouwhistorisch onderzoek van het huidige gebouw kan uitsluitsel geven over de exacte ouderdom van het bouwhuis. Indien geen middeleeuwse sporen worden aangetroffen, is het waarschijnlijk dat het noordwestelijke bouwhuis het oorspronkelijk middeleeuwse bouwhuis is geweest. In 1821 werd De Boedelhof, met het zuidwestelijke (rechter) bouwhuis, gesloopt. Het noordoostelijke (linker) bouwhuis bleef gespaard. Dit huis wordt ook wel het koetshuis of orangerie genoemd. In de 19e eeuw hebben enkele verbouwingen aan het bouwhuis plaatsgevonden. Het bouwhuis is bewoond gebleven als ‘herenhuis’ of ‘buiten’. In 1889 werd het resterende bouwhuis omschreven als ‘Het Buiten de Boedelhof, geschikt voor zomeren winterverblijkt, gelegen onder Gorssel bij Zutphen, bevattende 4 kamers, keuken, kelder, meidenkamer en verdere gemakken, met of zonder tuin’. Vanaf 1938 is het als clubhuis in gebruik door de Mixed Hockey Club Zutphen. Op het omliggende terrein zijn hockeyvelden (deels kunstgras) aangelegd. In 1983 is aan de noordoostzijde van het bouwhuis een aanbouw aangebracht. Deze aanbouw bestaat uit een lichte houtconstructie.