Zijl, Ten
VOLLEDIG [?]
algemeen |
omschrijving |
bezits- en bouwgeschiedenis |
afbeeldingen, literatuur en documentatie |
verdere informatie |
terug naar de lijst
Object
Zijl, Ten
Locatie
Adres: Maatweg te Cothen
Cothen
Gemeente Wijk bij Duurstede
Provincie Utrecht
Ten Zijl was gelegen ten westen/noordwesten van de huidige boerderij de 'Groote Maat', ten oosten van de Cotherweg, aan het einde van de Maatweg in Cothen. Dit erf was vermoedelijk de bakermat van het geslacht Ten Zijl. Mogelijk is de naam 'Zijl' afgeleid van het 'zijl' dat 'sluis' betekent. Deze sluis was mogelijk gelegen op het land van het geslacht Ten Zijl aan de hoofdwetering. De gegeven coördinaten zijn zeer globaal en eigenlijk alleen zo gedetailleerd weergegeven om op kaarten zichtbaar te zijn.
Typologie
Het is niet bekend welk type kasteel Ten Zijl is geweest.
Etymologie
Ten Zijl is waarschijnlijk genoemd naar het geslacht dat het gebouwd heeft.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 22-04-2022
Op het perceel ten westen van de boerderij de Groote Maat, dat volgens HisGIS Zijlmaat/Ten Zijl heet, zijn geen sporen meer zichtbaar van een kasteelaanleg.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
In het landschap zijn geen resten van Ten Zijl meer zichtbaar.
Afmetingen
onbekend
Fysisch-geografische situering
Zoals vermeld in Archis: geomorfologie - Rivierkomvlakte, geologie - Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4.
Oudste vermelding
Datum: 1387
Bron: Olde Meierink e.a. 1995, 539.
De oudste vermelding van het goed Ten Zijl stamt uit 1356. De eerste vermelding van het huis stamt uit 1387. Toen kocht Johan van Rijnestein 'het huis Ter Zijll', dat ook wel De Mouwerbouwinge genoemd werd, van Johan Mouwer.
Bezitsgeschiedenis
Vermoedelijk is het goed Ten Zijl oorspronkelijk bezit geweest van een lid van de familie Van Zijl. Als het kasteel voor het eerst wordt genoemd in de bronnen, is het echter al in handen van Jan Mouwer. Deze verkocht het in 1387 aan Johan van Rijnestein. In 1440 ging het over in handen van Daniël van Nyewael. Vervolgens werd het in 1473 bezit van Gheerlof van Miaux van Vosselaer. Er werd toen al niet meer gesproken over het kasteel, enkel nog van een goed. Vermoedelijk was kasteel Ten Zijl toen al gesloopt. Volgens de leenregisters is het goed in de 17de eeuw in twee delen opgesplitst.
Historische betekenis
Dit erf was vermoedelijk de bakermat van het geslacht Ten Zijl. Van hieruit zijn de Ten Zijls vermoedelijk naar Utrecht getrokken.
Bouwgeschiedenis
Ten Zijl moet gebouwd zijn voor 1387, aangezien het toen voor het eerst in de bronnen vermeld wordt. Het is niet bekend wel type kasteel Ten Zijl is geweest. Mogelijk ging het om een woontoren, zoals die ook elders in dit gebied gebouwd werden. Het huis wordt voor het laatst in 1440 genoemd. In 1473 is er alleen nog sprake van een goed. Ten Zijl is dus waarschijnlijk in de tussenliggende periode afgebroken.
Afbeeldingen
- Kadastrale minuut, 1829, Gemeente Cothen, Sectie A, blad 1, nr. 10-14 (http://watwaswaar.nl/#X2-Su-6-ed-1v-1-3MgK-1xo0---ic, geraadpleegd op 15-03-2010).
- Kadastrale minuut (1829) over Google Earth fto, 2010, locatie terrein Ten Zijl (NKS digitale documentatie).
Bronnen
...
Literatuur
- Dekker, C., 1981, 'De gebroeders Willem, Gerrit en Gijsbert van Zijl, domkanunniken te Utrecht in de tweede helft van de 14de eeuw', Jaarboek Oud-Utrecht, 61-84.
- N.N., 1995, 'Ten Zijl', in: B. Olde Meierink, e.a. (red.), 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 539.
Documentatie
...
Bescherming gebouw
Status:
Bescherming terrein
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Buiengebied 2004)
Bestemming: (met landschapswaarden)
Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 5-12-2005
Bouwhistorisch onderzoek RCE
...
Archeologisch onderzoek RCE
...
Overig onderzoek
Geomorfologische codering
1M23, Rivierkomvlakte.
Bodemkundige codering
Rn47C, Kalkloze poldervaaggronden; zware klei, profielverloop 3, of 3 en 4.
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.