Object
Batestein

Locatie
Adres: Burgemeester Timmermanslaan 48
Harmelen
Gemeente Gemeente Harmelen
Provincie Utrecht

Batestein was gelegen in Harmelen, onder een woonwijk, globaal ter hoogte van Burgemeester Timmermanslaan 48.

Typologie

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse huis eruit heeft gezien. De vroegste afbeeldingen stammen uit de 18de eeuw. Het is niet mogelijk aan de hand van deze afbeeldingen iets te zeggen over het uitzien van het middeleeuwse huis.

Etymologie
Mogelijk is de naam van kasteel Batestein ontstaan uit een samenvoeging van `beatus' en `stein'. `Beatus' is het Latijnse woord voor `rijk', `prachtig' of `welvarend', `stein' geeft aan dat het hier om een stenen huis gaat.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: mei 1999

Batestein is volledig verdwenen. Op de plaats waar het was gelegen, staat nu een nieuwbouwwijk. Alleen een gevelsteen op nr. 37, afkomstig uit de noordgevel, met het jaartal 1617, herinnert nog aan het kasteel.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Batestein is in 1849 grotendeels afgebroken en de rest van het huis is in twintigste eeuw verdwenen. Op de plek van het kasteel ligt nu een nieuwbouwwijk.

Afmetingen
...

Fysisch-geografische situering
Zoals vermeld in Archis: geomorfologie en bodemkunde: bebouwing.

Oudste vermelding
Datum: 1407
Bron: HUA, bissch. 271 (Maris, Repertorium, 93)

"`dat huys Batestein met II1/2 mergen lants, daerom glegen, gelegen in Hermalen'."

Bij de oudste vermelding, in 1407, werd Hendrik van Wede beleend met `dat huys Batestein met II1/2 mergen lants, daerom gelegen, gelegen in Hermalen.' Dit is de omschrijving van het leen zoals die wordt gegeven in 1407, maar ook al in 1403 was hetzelfde goed aan Hendrik van Wede in leen gegeven. Het is waarschijnlijk dat het huis er toen al stond.

Bezitsgeschiedenis
De eerste bezitter van Batestein die in de bronnen voorkomt is Hendrik van Wede. Hij werd in 1403 beleend met Batestein. Hij verkocht het huis meteen na deze belening aan Hendrik de Rover van Zuylen. Diens dochters Agnese en Aleid werden in 1407 met het goed beleend. In 1451 kwam Batestein in handen van Zweder van Zuylen Dirksz. Zijn nakomelingen bezaten Batestein tot 1549. Na korte tijd het bezit van Sander van Bommel te zijn geweest, wisselde het huis een aantal keren snel van eigenaar. In 1566 was het in handen van Dirk Schaep Jacobsz., die het naliet aan zijn broer Gerrit Schaep. Deze verkocht het in 1580 aan Goert van Reede tot Saesveld. Zijn zoon Gerard verkocht op zijn beurt Batestein in 1593 aan Pedro Ormea. Het huis bleef tot 1715 in de familie Ormea (hoewel na het eerste kwart van de 17de eeuw in een andere tak van de familie). Jacomina Clotterbooke, kleindochter van Jacomina Ormea kocht het huis, en in 1733 kocht haar zuster Eva Clotterbooke Batestein. Eva's zoon Franciscus Burman verkocht het in 1744 aan Abraham Wieling, maar deze overleed al snel. Batestein werd in 1767 verkocht aan Johannes Jacobus Schele, die kanunnik was van St. Pieter te Utrecht. Zijn zoon verkocht het huis aan Jan Meulman, baljuw te Woerden. Na zijn overlijden in 1874 was Batestein belast met schulden. De erfgenamen verkochten het zo spoedig mogelijk aan Fredericus Leo van Blaricum en diens zwager Bernardus Lenssinck. Zij lieten Batestein in 1849 grotendeels slopen, en de rest verdween in 1911.

Historische betekenis
...

Bouwgeschiedenis
Over de bouwgeschiedenis van het vroegste, middeleeuwse huis Batestein is niets bekend. Aan de hand van de eerste afbeeldingen, gemaakt door Jan de Beijer en Jan Caspar Phlips in de 18de eeuw, is het mogelijk het 17de-eeuwse uiterlijk van Batestein te reconstrueren. Het was een huis op een omgracht terrein, dat na de verbouwing van 1617 een voorgevel had die negen traveeën breed was. Het huis had twee, respectievelijk drie bouwlagen. Aan de noordzijde sloot een verdiepingsloze dwarsvleugel erop aan. In het fries van het ingangspoortje stond het jaartal 1637. Begin 19de eeuw werden er een paar veranderingen aangebracht. De vensters in de voorgevel werden op gelijke hoogte gebracht, en één ervan werd er dichtgezet. Het ingangspoortje werd aangepast naar de neo-classicistische stijl en het gebouw werd witgepleisterd. In 1849 werd Batestein grotendeels gesloopt, en in 1911 verdween het laatste gedeelte van het huis.

Afbeeldingen
- Tekening van Serrurier naar Pronk, 1731?
- Tekening van de noord- en westgevel van Batestein, door Jan de Beijer, 1744. KHA, MCK/061a (Olde Meierink e.a. 1995, 122).
- Tekening van de noord- en westgevel Batestein, anoniem, kort voor 1849. Part. coll (Olde Meierink e.a. 1995, 123).
- Kadastrale minuut, 1823, Gemeente Harmelen, Utrecht, Sectie B, blad 2, nr. 443 (huis), 442 (gracht)(http://watwaswaar.nl/#Tg-Uy-6-ed-1v-1-31CC-26L2---3Ss, geraadpleegd op 23-06-2010).

Bronnen
-HUA, bissch. 271 in: Maris, A.J., 1956, Repertorium op de Stichtse leenprotocollen uit het landsheerlijke tijdvak. I. De Nederstichtse leenacten (1394-1581), 's Gravenhage.

Literatuur
- Olde Meierink, B, e.a., 1995, Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 122-125.

Documentatie
N.v.t.

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 1-5-1999

Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.

Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.

Geomorfologische codering
B. Bebouwing.

Bodemkundige codering
|h, Bebouwing.