Wijenburg, De / Huis te Echteld

IN BEWERKING [?]

Object
Wijenburg, De / Huis te Echteld

Locatie
Adres: Voorstraat 2, 4045 MX Echteld
Echteld
Gemeente Gemeente Neder-Betuwe
Provincie Gelderland

Het huis is gelegen aan de oostzijde van de Voorstraat te Echteld, tegenover de kerk.

Typologie

Bij de Wijenburg gaat het om een compact zaaltorenkasteel.

Etymologie
De naam Wijenburg is wellicht afgeleid van de naam van het geslacht van Wijhe.

Huidige situatie
De Wijenburg wordt omringd door twee grachten. Op de voorburcht staat nog slechts één van de twee bouwhuizen. Het interieur dateert uit de achttiende eeuw en vooral van belang zijn de twee neo-Tudor stucreliëfs uit 1772.v

Oudste vermelding
Datum: 1271
Bron:

In 1271 wordt de Wijenburg genoemd als het huis dat door een huwelijk van een jonkvrouwe van Echteld met Jordaen van Wijhe in het bezit kwam van het geslacht Van Wijhe (Eliens en Harenberg).

Bezitsgeschiedenis
Door een huwelijk van jonkvrouwe van Echteld met Jordaen van Wijhe rond 1271 kwam de Wijenburg in het bezit van de familie van Wijhe. Het kasteel was toen een allodiaal goed. Deze Jordaen was de eerste heer van Echteld uit het geslacht Wijhe. Dit geslacht zou de Wijenburg ongeveer 500 jaar bewonen. Otto van Wijhe, de zevende heer van Echteld, was in conflict geraakte met Barend van Wees over een dijkbreuk. Na overleg tussen Barend van Wees en de hertog van Gelre werd Otto van Wijhe gevangengezet in Wageningen en werd huis de Wijenburg in brand gestoken. Ook werden de grachten om de Wijenburg gedempt. In 1495 moest Otto vervolgens zijn huis als leen en open huis aan de hertog van Gelre opdragen, omdat hij het voor de Bourgondiërs geopend had. De Wijenburg werd een leen. Diens zoon Jasper en kleinzoon Otto wilden de Wijenburg als allodiaal goed in eigendom houden en probeerden verschillende malen de belening uit de te stellen, wat lukte. Uiteindelijk werd Otto van Wijhe, de kleinzoon van de eerste Otto, met het kasteel beleend als erfgenaam van zijn ouders. Tot 1751 bleef de Wijenburg in handen van de familie Wijhe. In dat jaar kwam het kasteel namelijk via een huwelijk in het bezit van Willem van Wassenaar. Het kasteel bleef in deze familie tot 1817. Vanaf dat moment was de Wijenburg in het bezit van de familie van Balveren. Deze familie verkocht het kasteel in 1928 aan baron B. F. Verschuer omdat het onderhoud aan het kasteel voor hen te duur werd. Baron Verschuer schonk de Wijenburg in 1956 aan de Stichting Vrienden der Geldersche Kasteelen onder de voorwaarde dat het zo snel mogelijk gerestaureerd moest worden. Die restauratie vond plaats aan het eind van de jaren vijftig.

Bouwgeschiedenis
De oudste fase van de Wijenburg is het middelste deel van de zuidoostelijke vleugel. Dit was rond 1300 of eerder een rechthoekige ruimte van 6,5 bij 8 meter. Het muurwerk ervan is op de verdieping 40 tot 50 centimeter dik. Aan het einde van de veertiende of het begin van de vijftiende eeuw breidde men dit huis uit en dit nieuwe deel fundeerde men dieper dan het reeds bestaande gedeelte van de zuidoostvleugel. Men verzwaarde de noordwestelijke muur van het oudste gedeelte en zette deze muur voort in noordoostelijke richting, waardoor deze muur aansloot bij de ingangstoren uit dezelfde periode. Ook bouwde men een ringmuur. In de veertiende en vijftiende eeuw vulde men later de ruimte tussen de ingangstoren en het oudste gedeelte. Tenslotte bouwde men een vleugel langs de zuidzijde van de binnenplaats. Door al deze ingrepen onstond er een L-vormige vleugel binnen een rechthoekig grondplan met een binnenplaats op het noordwesten van het complex. Van de poorttoren bevindt zich de helft buiten de noordelijke ringmuur en de helft binnen die ringmuur, waarbij de oostmuur van de poorttoren aansluit op de noordoostvleugel. In 1492 woedde er een brand in de Wijenburg. Rond 1500 bouwde men vervolgens een noordwestvleugel tussen de westmuur van de poorttoren en de noordmuur van de zuidvleugel. In het midden van de zestiende eeuw bouwde men op de resterende binnenplaats een trappenhuis. In dezelfde eeuw overkluisde men de kelders en verhoogde men de vloeren. Ook bracht men banden en blokken aan van mergelsteen. Het interieur heeft men in de achttiende eeuw ingrijpend veranderd om het huis beter bewoonbaar te maken. Zo liet de familie van Wassenaer de keuken naar de kelder verplaatsen en de binnenplaats overdekken. Boven de binnenplaats bracht men een lichtkoepel aan. Hierna liet men de vertrekken rond de voormalige binnenplaats op de nieuwe hal uitkomen. Rond het kasteel liep aan drie zijden een gracht. Die gracht scheidde tot in de negentiende eeuw de hoofd- en voorburcht van elkaar. De voorbucht lag ten noorden van de hoofdburcht. Op de voorburcht stonden twee bouwhuizen in de achttiende en negentiende eeuw. Nu staat alleen het oostelijke bouwhuis er nog, dat er nog uitziet zoals in de achttiende en vroege negentiende eeuw. Tegen dit bouwhuis staat een vierkante toren. Deze toren dateert wellicht nog uit de zestiende eeuw, gezien het muur werk en ook het bouwhuis zelf bevat resten van ouder muurwerk. In 1957 begon men met de restauratie van de Wijenburg.