Zeist (I)
VOLLEDIG [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Zeist (I)
Zeist (I)
Locatie
Adres: Zinzendorflaan 1, 3703 CE Zeist
Zeist
Gemeente Zeist
Provincie Utrecht
Het huis is gelegen in het dorp Zeist, ten zuiden van den Zinzendorflaan.
Adres: Zinzendorflaan 1, 3703 CE Zeist
Zeist
Gemeente Zeist
Provincie Utrecht
Het huis is gelegen in het dorp Zeist, ten zuiden van den Zinzendorflaan.
Typologie
Het is niet bekend hoe het kasteel er in de Middeleeuwen heeft uitgezien.
Het is niet bekend hoe het kasteel er in de Middeleeuwen heeft uitgezien.
Etymologie
Het kasteel is genoemd naar het dorp Zeist.
Het kasteel is genoemd naar het dorp Zeist.
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: augustus 2009
Dit huis Zeist is niet meer zichtbaar in het landschap.
Laatst bijgewerkt: augustus 2009
Dit huis Zeist is niet meer zichtbaar in het landschap.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Aangenomen werd dat het kasteel Zeist lag ter plaatse van het huidige slot Zeist uit 1681/1686. Het is echter onduidelijk waar het middeleeuwse kasteel precies heeft gestaan. Op een kaart van Bernard de Roij uit 1677 lijkt het iets ten noorden van het huidige huis gelegen te hebben, terwijl onder het huidige openluchttheater ten zuidoosten van het slot een fundament van muur is aangetroffen van 25 meter lengte. Ook zijn hergebruikte kloostermoppen in de fundering van de noordwestelijke vleugel aanwezig. Het is echter niet zeker of die afkomstig uit het middeleeuwse kasteel.
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Aangenomen werd dat het kasteel Zeist lag ter plaatse van het huidige slot Zeist uit 1681/1686. Het is echter onduidelijk waar het middeleeuwse kasteel precies heeft gestaan. Op een kaart van Bernard de Roij uit 1677 lijkt het iets ten noorden van het huidige huis gelegen te hebben, terwijl onder het huidige openluchttheater ten zuidoosten van het slot een fundament van muur is aangetroffen van 25 meter lengte. Ook zijn hergebruikte kloostermoppen in de fundering van de noordwestelijke vleugel aanwezig. Het is echter niet zeker of die afkomstig uit het middeleeuwse kasteel.
Afmetingen
De afmetingen zijn onbekend
De afmetingen zijn onbekend
Fysisch-geografische situering
Het kasteel was gebouwd op dekzand onder een dunne laag rivierklei en oeverwalafzettingen van klei tot fijn zand (Coppelmans 2005, nr. 103).
Het kasteel was gebouwd op dekzand onder een dunne laag rivierklei en oeverwalafzettingen van klei tot fijn zand (Coppelmans 2005, nr. 103).
Oudste vermelding
Datum: 1677, 28 februari
Bron: HUA, Staten van Utrecht
"den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten ... te mogen opbouwen. "
De oudste vermelding van het Huis te Zeist dateert pas uit 1677. Willem Adriaan van Nassau krijgt hierin de 'permissie van den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten of elders ter gelegener plaatse in het opgedachte district te mogen opbouwen'.
Datum: 1677, 28 februari
Bron: HUA, Staten van Utrecht
"den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten ... te mogen opbouwen. "
De oudste vermelding van het Huis te Zeist dateert pas uit 1677. Willem Adriaan van Nassau krijgt hierin de 'permissie van den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten of elders ter gelegener plaatse in het opgedachte district te mogen opbouwen'.
Bezitsgeschiedenis
De eerste vermelding van een kasteel Zeist is vrij laat en afkomstig uit een acte van de Staten van Utrecht van 28 feruari 1677. Hierin wordt aan Willem Adriaan van Nassau-Odijk de hoge middelbare en lage jurisdictie van Zeist en Driebergen verleend. 'Ook hem, heere remonstrant permitteeren, om een adelyke huis in het voors. District te mogen doen bouwn en optimmeren, tot alsulken plaatse, als hy heere Remont. Soude oordeelen best geleegen en bekwaamst te zijn...' Adriaan van Nassau krijgt hierin de 'permissie van den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten of elders ter gelegener plaatse in het opgedachte district te mogen opbouwen'.Er heeft dus al voor 1677 een huis op Zeist gestaan, maar het is onduidelijk wat dit voor een huis is geweest. Er is een eerdere vermelding van een; huys te zeyst, vry eygen goed' op een lijst met erkende hofsteden uit 1536, waarbij wordt gezegd dat Johanna van Zuylen van Harmelen de eigenaresse was. Aangezien dit de enige bron is waarin het huis Zeist voor 1677 werd genoemd, bestaat er sinds 1995 twijfel of het bedoelde huis niet identiek was aan de op enkele honderden meters afstand gelegen ridderhofstad Kersbergen was. Bovendien kwam het huis Seyst niet voor in Johanna van Zuylens testament (1589). Het 17de eeuwse slot Zeist werd gesticht op het zogenoemde Pastorieland in het gerecht Zeisterstraat, dat in 1368 voor het eerst werd genoemd als het gerecht van de heer van Abcoude.
De eerste vermelding van een kasteel Zeist is vrij laat en afkomstig uit een acte van de Staten van Utrecht van 28 feruari 1677. Hierin wordt aan Willem Adriaan van Nassau-Odijk de hoge middelbare en lage jurisdictie van Zeist en Driebergen verleend. 'Ook hem, heere remonstrant permitteeren, om een adelyke huis in het voors. District te mogen doen bouwn en optimmeren, tot alsulken plaatse, als hy heere Remont. Soude oordeelen best geleegen en bekwaamst te zijn...' Adriaan van Nassau krijgt hierin de 'permissie van den vervallen en geruineerden huyse van Zeyst op de oude fundamenten of elders ter gelegener plaatse in het opgedachte district te mogen opbouwen'.Er heeft dus al voor 1677 een huis op Zeist gestaan, maar het is onduidelijk wat dit voor een huis is geweest. Er is een eerdere vermelding van een; huys te zeyst, vry eygen goed' op een lijst met erkende hofsteden uit 1536, waarbij wordt gezegd dat Johanna van Zuylen van Harmelen de eigenaresse was. Aangezien dit de enige bron is waarin het huis Zeist voor 1677 werd genoemd, bestaat er sinds 1995 twijfel of het bedoelde huis niet identiek was aan de op enkele honderden meters afstand gelegen ridderhofstad Kersbergen was. Bovendien kwam het huis Seyst niet voor in Johanna van Zuylens testament (1589). Het 17de eeuwse slot Zeist werd gesticht op het zogenoemde Pastorieland in het gerecht Zeisterstraat, dat in 1368 voor het eerst werd genoemd als het gerecht van de heer van Abcoude.
Historische betekenis
Mogelijk was het huis de zetel van de familie Van Seijst.
Mogelijk was het huis de zetel van de familie Van Seijst.
Bouwgeschiedenis
Over de bouwgeschiedenis van dit huis Zeist zijn geen gegevens voorhanden.
Over de bouwgeschiedenis van dit huis Zeist zijn geen gegevens voorhanden.
Afbeeldingen
- Plattegrond van de heerlijkheid Zeist met daarop aangegeven het Huys Seijst, getekend door Bernard de Roij in 1677. HUA TA 206-1 (Hardeman en Olde Meierink, 1995, 512).- Kaart van Zeist uit 1802, ingekleurde kopergravure van C. Forsell naar een tekening van J. Petersen. Zeister Genootschap-Van de Poll-Stichting. (Hardeman en Olde Meierink, 1995, LVII).
- Plattegrond van de heerlijkheid Zeist met daarop aangegeven het Huys Seijst, getekend door Bernard de Roij in 1677. HUA TA 206-1 (Hardeman en Olde Meierink, 1995, 512).- Kaart van Zeist uit 1802, ingekleurde kopergravure van C. Forsell naar een tekening van J. Petersen. Zeister Genootschap-Van de Poll-Stichting. (Hardeman en Olde Meierink, 1995, LVII).
Bronnen
- Hinsbergen e.a.,Ph.J.C.G.van,1957-1996, Bronnen voor de geschiedenis van Zeist, Assen, I-III
- Hinsbergen e.a.,Ph.J.C.G.van,1957-1996, Bronnen voor de geschiedenis van Zeist, Assen, I-III
Literatuur
- Dekker, C., 1983, Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen. Een institutioneel-geografische studie, Utrecht.- Eekeren, H.J. van, Kuyper P., 1974-1978, De Oude Kerk te Zeist, III, Zeist, 285-289. - Groningen, C.L. van, 2009, Slot Zeist een vorsteljk goet, Driebergen - Hardeman, H., en B. Olde Meierink, 1995, 'Zeist', in: B. Olde Meierink e.a. (red.), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 512-516.- Kolman, C., B. Olde Meierink, R. Stenvert, 1996, Monumenten in Nederland. Utrecht, Zeist/Zwolle, 315-316 - Visser, I., 1986, Het Slot te Zeist, Amsterdam/Dieren.- Wittert van Hoogland, E.B.F.F., 1909-1912, Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtsche ridderhofsteden en heerlijkheden, 's-Gravenhage, II, 462-473.
- Dekker, C., 1983, Het Kromme Rijngebied in de Middeleeuwen. Een institutioneel-geografische studie, Utrecht.- Eekeren, H.J. van, Kuyper P., 1974-1978, De Oude Kerk te Zeist, III, Zeist, 285-289. - Groningen, C.L. van, 2009, Slot Zeist een vorsteljk goet, Driebergen - Hardeman, H., en B. Olde Meierink, 1995, 'Zeist', in: B. Olde Meierink e.a. (red.), Kastelen en ridderhofsteden in Utrecht, Utrecht, 512-516.- Kolman, C., B. Olde Meierink, R. Stenvert, 1996, Monumenten in Nederland. Utrecht, Zeist/Zwolle, 315-316 - Visser, I., 1986, Het Slot te Zeist, Amsterdam/Dieren.- Wittert van Hoogland, E.B.F.F., 1909-1912, Bijdragen tot de geschiedenis der Utrechtsche ridderhofsteden en heerlijkheden, 's-Gravenhage, II, 462-473.
Documentatie
N.v.t.
N.v.t.
Bescherming gebouw
Status: (huidige 17e eeuwse huis)
Monumentnummer: 40407
ODB Beschrijving (www.kich.nl): 'SLOT. Het rechthoekig sobere hoofdgebouw werd in 1686 voltooid. Daniel Marot heeft aan de totstandkoming bijgedragen, Belangrijke onderdelen van het interieur bleven bewaard waarbij het met fresco's beschilderde trappenhuis naar ontwerpen van Marot en delen van de grote zaal belangwekkend zijn te noemen. Rechts en links zijn vleugels aan het huis verbonden. Voor het slot trekken zich, ter weerszijden van de weg welke in de as van het slot loopt, de gebouwen van de Moravische Broederschap uit'.
Status: (huidige 17e eeuwse huis)
Monumentnummer: 40407
ODB Beschrijving (www.kich.nl): 'SLOT. Het rechthoekig sobere hoofdgebouw werd in 1686 voltooid. Daniel Marot heeft aan de totstandkoming bijgedragen, Belangrijke onderdelen van het interieur bleven bewaard waarbij het met fresco's beschilderde trappenhuis naar ontwerpen van Marot en delen van de grote zaal belangwekkend zijn te noemen. Rechts en links zijn vleugels aan het huis verbonden. Voor het slot trekken zich, ter weerszijden van de weg welke in de as van het slot loopt, de gebouwen van de Moravische Broederschap uit'.
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Zeist centrum e.o. Ontwerp bestemmingsplan vastgesteld op 6-6-2011. Identificatie: NL.IMRO.0355.BPZeistCentrumeo-OW0 (Bron: www.ruimtelijkeplannen.nl geraadpleegd WL 18-8-2011). )
Bestemming: (Enkelbestemming Cultuur en ontspanning)
Bestemming: (Dubbelbestemming Waarde - Archeologie - 2)
Bestemming: (Dubbelbestemming Waarde - Cultuurhistorie - 1)
Bestemmingsplan: J (Bestemmingsplan Zeist centrum e.o. Ontwerp bestemmingsplan vastgesteld op 6-6-2011. Identificatie: NL.IMRO.0355.BPZeistCentrumeo-OW0 (Bron: www.ruimtelijkeplannen.nl geraadpleegd WL 18-8-2011). )
Bestemming: (Enkelbestemming Cultuur en ontspanning)
Bestemming: (Dubbelbestemming Waarde - Archeologie - 2)
Bestemming: (Dubbelbestemming Waarde - Cultuurhistorie - 1)
Auteur en datum
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 01-03-1999
Auteur: M.D. Saan
Beschrijving gemaakt: 01-03-1999
Bouwhistorisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Archeologisch onderzoek RCE
N.v.t.
N.v.t.
Overig onderzoek
N.v.t.
N.v.t.
Geomorfologische codering
B, Bebouwing.
B, Bebouwing.
Bodemkundige codering
Ih, Bebouwing.
Ih, Bebouwing.
Ansicht: collectie NKS
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.