Dam, Den
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Dam, Den
Dam, Den
Locatie
Adres:
Gorssel
Gemeente Gemeente Gorssel
Provincie Gelderland
Den Dam ligt ten oosten van Zutphen.
Adres:
Gorssel
Gemeente Gemeente Gorssel
Provincie Gelderland
Den Dam ligt ten oosten van Zutphen.
Typologie
(?)
De typologie van de oorspronkelijke hoofdburcht is onbekend. Het huidige huis Den Dam is waarschijnlijk ontstaan uit een middeleeuwse spijker.
(?)
De typologie van de oorspronkelijke hoofdburcht is onbekend. Het huidige huis Den Dam is waarschijnlijk ontstaan uit een middeleeuwse spijker.
Etymologie
Huidige situatie
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Van het huidige huis Den Dam is waarschijnlijk nog steeds het onderkelderde deel van het gebouw middeleeuws. Vermoedelijk is het huis ontstaan uit een middeleeuwse spijker op de oorspronkelijke voorburcht. Men vermoedt dat de oorspronkelijke hoofdburcht heeft gestaan op het veelhoekige eiland achter het huidige huis.
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Van het huidige huis Den Dam is waarschijnlijk nog steeds het onderkelderde deel van het gebouw middeleeuws. Vermoedelijk is het huis ontstaan uit een middeleeuwse spijker op de oorspronkelijke voorburcht. Men vermoedt dat de oorspronkelijke hoofdburcht heeft gestaan op het veelhoekige eiland achter het huidige huis.
Afmetingen
De afmetingen van het middeleeuwse Den Dam zijn onbekend.
De afmetingen van het middeleeuwse Den Dam zijn onbekend.
Oudste vermelding
Datum: 23 februari 1399
Bron:
Op 23 februari 1399 draagt Gijsbert van Nettelhorst Den Dam op aan Johan van der Capellen. Daarvoor behoorde Den Dam aan Evert van den Damme (Eliëns en Harenberg, 1984, 25).
Datum: 23 februari 1399
Bron:
Op 23 februari 1399 draagt Gijsbert van Nettelhorst Den Dam op aan Johan van der Capellen. Daarvoor behoorde Den Dam aan Evert van den Damme (Eliëns en Harenberg, 1984, 25).
Bezitsgeschiedenis
Al in 1190 komen een Wilhelmus en Henricus de Dammo voor. Waarschijnlijk hebben zij Den Dam oorspronkelijk in hun bezit gehad. Het is bekend dat Den Dam voor 1399 behoorde aan Evert van den Dammo. Volgens de oudste vermelding draagt Gijsbert van Nettelhorst Den Dam in februari 1399 op aan Johan van der Capellen. Den Dam blijft lange tijd in deze familie. Van belang is Gerrit van der Capellen, die getrouwd was met Geertruid van Heumen. Deze Gerrit was staatsgezind en zweerde Philips II als vorst af. Waarschijnlijk werd Den Dam door de Spanjaarden verwoest, evenals de naburige Boedelhof. Gerrit overleed in 1592. Zijn zoon Gerlach werd in 1599 eigenaar van Den Dam. Gerlach van der Capellen was getrouwd met Judith Ripperda. Hoogstwaarschijnlijk hebben Gerlach en Judith het tegenwoordige huis laten bouwen, aangezien in een steen van het huis de wapens van Van der Capellen en Ripperda zijn aangebracht, samen met het jaartal 1599. In 1653 erfde Philip van Goltstein Den Dam. Deze Philip was een kleinzoon van Judith van Ripperda en Gerlach van der Capellen. Philip trouwde in 1659 met Marie de Rechigne Voisin de Loges. Marie werd weduwe in 1675. Op 12 oktober 1701 werd zij officieel eigenaresse van Den Dam. Op 1 november van hetzelfde jaar droeg zij Den Dam in leen op aan Arnold Joost van Keppel. Hij kocht Den Dam om zijn bezit De Voorst uit te breiden. Daartoe behoorde ook sinds 1692 Het Velde. Arnold Joost van Keppel overleed in 1718. Zijn zoon William Ann Keppel verkocht Den Dam in 1744 aan Frederik Robbert Evert van der Capelle, die ook heer was van De Boedelhof. Zo kwam Den Dam weer in die familie. In 1782 kwam de familie Van Golstein in het bezit van Den Dam toe Frederica Everdina Anna van der Capellen trouwde met Evert Jan Benjamin Goltstein. In 1895 verkocht Willem van Goltstein Den Dam aan Carel Berend Hendrik de Bruyn. Na zijn dood in 1923 ging het kasteel naar vijf erfgenamen, die het in hetzelfde jaar alweer publiekelijk lieten veilen. Den Dam werd gekocht door Gerard Hendrik de Marez Oyens, maar hij verkocht het weer in 1934. Koper was ditmaal Jan Laurens Sölner. Hij verhuurde Den Dam enige tijd en verkocht het kasteel in1937 tenslotte aan jonkheer Johan Jeronimus Balthasar Bosch, die ridder van Rosenthal was. Deze verkocht het aan zijn schoonzuster Gertrude van Hasselt, die er al vanaf 1934 woonde.
Al in 1190 komen een Wilhelmus en Henricus de Dammo voor. Waarschijnlijk hebben zij Den Dam oorspronkelijk in hun bezit gehad. Het is bekend dat Den Dam voor 1399 behoorde aan Evert van den Dammo. Volgens de oudste vermelding draagt Gijsbert van Nettelhorst Den Dam in februari 1399 op aan Johan van der Capellen. Den Dam blijft lange tijd in deze familie. Van belang is Gerrit van der Capellen, die getrouwd was met Geertruid van Heumen. Deze Gerrit was staatsgezind en zweerde Philips II als vorst af. Waarschijnlijk werd Den Dam door de Spanjaarden verwoest, evenals de naburige Boedelhof. Gerrit overleed in 1592. Zijn zoon Gerlach werd in 1599 eigenaar van Den Dam. Gerlach van der Capellen was getrouwd met Judith Ripperda. Hoogstwaarschijnlijk hebben Gerlach en Judith het tegenwoordige huis laten bouwen, aangezien in een steen van het huis de wapens van Van der Capellen en Ripperda zijn aangebracht, samen met het jaartal 1599. In 1653 erfde Philip van Goltstein Den Dam. Deze Philip was een kleinzoon van Judith van Ripperda en Gerlach van der Capellen. Philip trouwde in 1659 met Marie de Rechigne Voisin de Loges. Marie werd weduwe in 1675. Op 12 oktober 1701 werd zij officieel eigenaresse van Den Dam. Op 1 november van hetzelfde jaar droeg zij Den Dam in leen op aan Arnold Joost van Keppel. Hij kocht Den Dam om zijn bezit De Voorst uit te breiden. Daartoe behoorde ook sinds 1692 Het Velde. Arnold Joost van Keppel overleed in 1718. Zijn zoon William Ann Keppel verkocht Den Dam in 1744 aan Frederik Robbert Evert van der Capelle, die ook heer was van De Boedelhof. Zo kwam Den Dam weer in die familie. In 1782 kwam de familie Van Golstein in het bezit van Den Dam toe Frederica Everdina Anna van der Capellen trouwde met Evert Jan Benjamin Goltstein. In 1895 verkocht Willem van Goltstein Den Dam aan Carel Berend Hendrik de Bruyn. Na zijn dood in 1923 ging het kasteel naar vijf erfgenamen, die het in hetzelfde jaar alweer publiekelijk lieten veilen. Den Dam werd gekocht door Gerard Hendrik de Marez Oyens, maar hij verkocht het weer in 1934. Koper was ditmaal Jan Laurens Sölner. Hij verhuurde Den Dam enige tijd en verkocht het kasteel in1937 tenslotte aan jonkheer Johan Jeronimus Balthasar Bosch, die ridder van Rosenthal was. Deze verkocht het aan zijn schoonzuster Gertrude van Hasselt, die er al vanaf 1934 woonde.
Bouwgeschiedenis
Waarschijnlijk is het huidige huis Den Dam ontstaan uit een middeleeuwse spijker. Het moet dan gaan om het gedeelte met de Gelderse gevel, dat Jan de Beyer op zijn tekening uit 1743 heeft afgebeeld. Dit is het enige deel van hethuis dat onderkelderd is. Ten tijde van Gerrit van der Capellen, die Den Dam in 1554 had georven, is het huis hoogstwaarschijnlijk door de Spanjaarden verwoest. Het is niet duidelijk hoe Den Dam er voor de verwoesting uitzag. Het is zeer aannemelijk dat Gerlach van der Capellen en Judith van Ripperda het huis hebben laten bouwen na de dood van Gerrit in 1599, aangezien een steen van het huis de wapens van Van der Capellen en Ripperda zijn aangebracht, samen met het jaartal 1599. Dit nieuwe huis werd samen met het koetshuis op één eiland gebouwd, in de vorm van een rechthoek. Achter dit huis ligt een veelhoekig eiland. Men vermoedt dat op dit eiland oorspronkelijk de hoofdburcht is geweest en dat het rechthoekige terrein ervoor bebouwd was met dienstgebouwen. In 1765 liet Alexander Hendrik van der Capellen Den Dam ingrijpend verbouwen. Het huis verloor daardoor zijn laat-zestiende-eeuwse karakter. Men verving de geveltoppen door een rechte kroonlijst en bracht symmetrie in de voorgevel aan door middel van grote vensters en een ingang in het midden. In 1875 liet Willem van Goltstein Den Dam eveneens uitgebreid verbouwen. Door deze tweede ingrijpende verbouwing kreeg het huis zijn huidige vorm. Gerard Hendrik de Marez Oyens liet een serre aan het huis bouwen en hij liet een nieuwe tuinmanswoning optrekken. In 1938 werd Den Dam voor het laatst verbouwd. Men verving toen de serre door een biljartkamer en men vergrootte het hardstenen bordes.
Waarschijnlijk is het huidige huis Den Dam ontstaan uit een middeleeuwse spijker. Het moet dan gaan om het gedeelte met de Gelderse gevel, dat Jan de Beyer op zijn tekening uit 1743 heeft afgebeeld. Dit is het enige deel van hethuis dat onderkelderd is. Ten tijde van Gerrit van der Capellen, die Den Dam in 1554 had georven, is het huis hoogstwaarschijnlijk door de Spanjaarden verwoest. Het is niet duidelijk hoe Den Dam er voor de verwoesting uitzag. Het is zeer aannemelijk dat Gerlach van der Capellen en Judith van Ripperda het huis hebben laten bouwen na de dood van Gerrit in 1599, aangezien een steen van het huis de wapens van Van der Capellen en Ripperda zijn aangebracht, samen met het jaartal 1599. Dit nieuwe huis werd samen met het koetshuis op één eiland gebouwd, in de vorm van een rechthoek. Achter dit huis ligt een veelhoekig eiland. Men vermoedt dat op dit eiland oorspronkelijk de hoofdburcht is geweest en dat het rechthoekige terrein ervoor bebouwd was met dienstgebouwen. In 1765 liet Alexander Hendrik van der Capellen Den Dam ingrijpend verbouwen. Het huis verloor daardoor zijn laat-zestiende-eeuwse karakter. Men verving de geveltoppen door een rechte kroonlijst en bracht symmetrie in de voorgevel aan door middel van grote vensters en een ingang in het midden. In 1875 liet Willem van Goltstein Den Dam eveneens uitgebreid verbouwen. Door deze tweede ingrijpende verbouwing kreeg het huis zijn huidige vorm. Gerard Hendrik de Marez Oyens liet een serre aan het huis bouwen en hij liet een nieuwe tuinmanswoning optrekken. In 1938 werd Den Dam voor het laatst verbouwd. Men verving toen de serre door een biljartkamer en men vergrootte het hardstenen bordes.
Afbeeldingen
-Zijaanzicht van Den Dam. Tekening door Jan de Byer uit 1743. RPK (Eliëns en Harenberg, 1984, 27).-Plattegrond van de kelderverdieping. Tekening door C.J. Willems (Eliëns en Harenberg, 1984, 26).
-Zijaanzicht van Den Dam. Tekening door Jan de Byer uit 1743. RPK (Eliëns en Harenberg, 1984, 27).-Plattegrond van de kelderverdieping. Tekening door C.J. Willems (Eliëns en Harenberg, 1984, 26).
Bronnen
Literatuur
Eliëns, F.M. en J. Harenberg, 1984, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 25-29.
Eliëns, F.M. en J. Harenberg, 1984, Middeleeuwse kastelen van Gelderland, Rijswijk, 25-29.
Documentatie
?
?
Bescherming gebouw
Status:
Status:
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: ?
Bestemming:
Bestemmingsplan: ?
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: Wendy Landewé
Beschrijving gemaakt: 30-10-2000
Auteur: Wendy Landewé
Beschrijving gemaakt: 30-10-2000
Bouwhistorisch onderzoek RCE
?
?
Archeologisch onderzoek RCE
?
?
Overig onderzoek
?
?
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.