Object
Hulkestein / Torenhuis / Altena

Locatie
Adres:
Nijkerk
Gemeente Nijkerk
Provincie Gelderland

Het is niet bekend waar het middeleeuwse kasteel Hulkestein gestaan heeft; de plaats moet ongeveer 750 meter ten noordwesten van de Rassenbeeksluis gelegen zijn.

Typologie

Het is niet bekend hoe het middeleeuwse kasteel Hulkestein eruit zag.

Etymologie
Waarschijnlijk is Hulkestein genoemd naar de hulk, een scheepssoort die van de 15e tot de 17e eeuw veel gebruikt werd. Stein duidt op een stenen huis oftewel kasteel.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 21-4-2004

Van kasteel Hulkestein zijn nog enkele resten overgebleven, die in het water van het Nijkerkernauw liggen.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:

Resten van het kasteel Hulkestein zijn bewaard gebleven in het Nijkerkernauw.

Oudste vermelding
Datum:
Bron:

Bezitsgeschiedenis
Arnoud, hertog van Gelre liet Hulkestein bouwen in 1427. Daarna bleef het kasteel voortdurend in handen van de hertogen van Gelre, tot het uiteindelijk afgebroken werd.

Historische betekenis
Kasteel Hulkestein was zeer strategisch gelegen op de grens tussen Gelre en het Sticht. Men kon hier vandaan de zeeroute tussen het Sticht en het Oversticht beheersen. Ook beschermde het de stad Nijkerk en de Veluwe tegen de voortdurende aanvallen.

Bouwgeschiedenis
In 1427 werd het kasteel Hulkestein gebouwd. Het is echter niet bekend hoe het kasteel eruit zag, behalve dat het een toren had.
Karel van Gelre verstevigde Hulkestein toen hij aan de macht kwam, omdat het vervallen was. De torens en muren werden hersteld en de gracht verbreed. In 1517 werd het echter ingenomen door Felix van Oostenrijk. De toren werd opgeblazen en de muren vernield. Direct begon hertog Karel weer met de wederopbouw van het kasteel. De onderbouw was nog intact en werd gebruikt als basis voor het nieuwe kasteel, dat werd gebouwd van Bentheimer zandsteen. Er kwam een toren van 10 à 12 meter hoog, bestaande uit drie verdiepingen.
Na 1544 verloor het kasteel zijn functie, omdat de Nederlanden verenigd waren. Het kasteel werd afgebroken en van de stenen werd in Nijkerk een zeshoekig torentje gebouwd. Wanneer dit gebeurde is niet bekend.
De ruïnes van het kasteel werden in de loop der tijd door het water van de Zuiderzee verzwolgen. Alleen bij laag water waren de resten nog zichtbaar.
In 1989 werden door duikers de resten van een muur van 70 cm dik aangetroffen in het Nijkerkernauw, die van het middeleeuwse kasteel Hulkestein afkomstig bleek te zijn.

Literatuur
-Geldersche volks-almanak voor het jaar 1854, Het huis Hulkestein, p. 158-190, Arnhem
-Aa, A. J. van der, 1844, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden V, p. 895, Gorinchem
-Jong, J. A. B. M. de, 1964, Holland in vroeger tijd VII, p. 306, Zaltbommel
-Smids, L., 1711, Schatkamer der Nederlandsse oudheden p. 14, Amsterdam
-Reformatorisch Dagblad, 8-4-1987
-Veluws Dagblad, 25-5-1989

Bescherming gebouw
Status:

Bescherming terrein
Status:

Bestemming
Bestemmingsplan:
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Saskia Roselaar
Beschrijving gemaakt: 11-5-2004