Limbricht / Lemborgh

IN BEWERKING [?]

Object
Limbricht / Lemborgh

Locatie
Adres: Allee 1-1b, 6141 AV
Limbricht
Gemeente Sittard-Geleen
Provincie Limburg

Kasteel Limbricht is gelegen even ten noorden van het gelijknamige dorp, ten westen van de N276, ten zuiden van de N297 en ten oosten van de A2. Vormgeving en afmetingen van het omgrachte kasteelterrein komen nog steeds overeen met de op de kadastrale minuutkaart gemeente Limbricht, 1811-1832, Limburg, sectie A, blad 02 aangegeven vormgeving en afmetingen. De coördinaten van de hoekpunten ervan zijn vastgesteld aan de hand Google Earth.

Typologie
(Betreft het oorspronkelijk op deze locatie aanwezige kasteel )
De waarschijnlijk door een weermuur omgeven woontoren van de hoofdburcht van het oorspronkelijke kasteel werd gebouwd op een kunstmatig opgeworpen heuvel. Na het slopen van de oude hoofdburcht werd de heuvel in de zeventiende eeuw verhoogd en aanzienlijk verbreed om de carrévormige hoofdburcht van het huidige kasteel erop te kunnen bouwen.

Etymologie
Het huis werd vernoemd naar de oude nederzetting uit de Romeinse tijd waarbij het werd gebouwd.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: juni 2014

Huidige functie:

Na uitvoering van de uitgebreide restauratie tussen 1956 en 1984 is de voorburcht in gebruik als multifunctioneel horecacentrum met restaurant, vergader-, conferentie- en feestzalen en een bowlingbaan. In de hoofdburcht is kantoorruimte ondergebracht.

Oudste vermelding
Datum: 1318
Bron: Leenregister hertogdom Brabant

Hoewel leden van het geslacht van Limborch al veel eerder in akten worden vermeld, wordt voor zover bekend het kasteel voor het eerst genoemd in 1318 als Hermannus heer van Lymbourch bekend maakt dat zijn kasteel van Lymbourch een leen is van de hertog van Brabant. Hierbij maakt hij tevens bekend, dat zijn voorouders het kasteel reeds in leen hielden.

Bezitsgeschiedenis
Daar beide families gebruik maakten van hetzelfde familiewapen, wordt ervan uitgegaan, dat de eerste heren van Born en Limbricht aan elkaar verwant waren en het oorspronkelijke slot Born als gezamenlijk voorvaderlijk huis hadden. Mogelijk dat een lid van deze familie in de elfde of twaalfde eeuw bij de onderlinge verdeling van hun gebied het eerste eenvoudige kasteel bij de nederzetting Limbricht in de directe omgeving van een Romeinse weg heeft gebouwd. In 1296 is er al sprake van een heer van Limbricht, wiens broer als pastoor kerkeland verkocht. De eerst bekende bezitter van een kasteel op deze locatie is Hermannus de Lymbourch, die in 1318 aangeeft dat hij zijn kasteel Lymbourch in leen hield van de hertog van Brabant en dat dit tevens van toepassing was voor zijn voorouders. Via het huwelijk van zijn dochter Geertrudis van Limborch met Arnold V van Stein ging Limbricht ca. 1335 over naar de familie Stein, om vervolgens na het overlijden van haar zoon Arnold VI over te gaan naar diens neef Arnold van de Merwede. Na het overlijden van Arnold van de Merwede in 1426 is het kasteel verkocht aan Hendrick van Welckenhuysen, die daarmee heer van Limbricht werd. Bij de verdeling van de bezittingen van zijn dochter Catharina van Welckenhuysen kwam het kasteel in 1457 in het bezit van haar zoon Johan II Scheiffart van Merode. Via vererving bleef de heerlijkheid met kasteel Limbricht binnen de familie Van Merode tot 1619. Gedurende die periode is het kasteel in 1579 door de hertog van Parma ingenomen en geplunderd. Bij het overlijden van Maria II Scheiffart van Merode in 1619 ging Limbricht als schenking over naar twee naaste familieleden, de zusters Maria en Wilhelmina van Strijthagen, waarbij de zoon van Maria Nicolaas van Moelenbach genaamd van Breyll, heer van Limbricht werd. Deze Nicolaas van Breyll is de bouwheer van het thans nog aanwezige kasteel Limbricht. Kort na het gereedkomen van het nieuwe kasteel in 1630 werd het meerdere malen belegerd en veroverd door soldaten van de hertog van Gulik. Na het overlijden van Nicolaas in 1655, ging Limbricht over naar zijn zoon Herman Winand van Breyll. Tijdens de oorlog tussen Frankrijk en de Republiek der Nederlanden in de tweede helft van de zeventiende eeuw wist Herman Winand door handig te opereren Limbricht buiten het oorlogsgeweld te houden. Na zijn overlijden in 1678 ging Limbricht naar zijn twee zusters Johanna Helena en Elisabeth Cecilia en vervolgens in 1706 naar Frans Nicolaas baron van Bentinck, de zoon van zijn derde zuster. Door het bekleden van diverse belangrijke functies in dienst van het Gulikse hof, werd kwam de heerlijkheid Limbricht steeds meer onder invloed van het hertogdom Gulik. Hierdoor had men geen last meer van belegeringen door Gulikse soldaten. Bij de Franse inval in de Zuidelijke Nederlanden in 1793 vluchtte Maximiliaan Joseph Hyacinth baron van Bentinck, de kleinzoon van Frans Nicolaas, naar Düsseldorf en verkocht Limbricht in 1810 aan Hendrik Joseph Michiels, heer van Kessenich, burgemeester van Roermond. Via vererving bleef het kasteel binnen de familie Michiels van Kessenich tot 1955, toen het kasteel werd verkocht aan het Bisschoppelijke College te Sittard, die het overdroegen aan de Stichting Kasteel Limbricht. Nadat het in 1813 en 1814 dienst had gedaan als hospitaal voor soldaten van Napoleon, hebben in die periode daarna geen leden van de familie Michiels van Kessenich meer op het kasteel gewoond. Het werd in die periode alleen nog maar gebruikt als jachtslot. Na uitvoering van de uitgebreide restauratie tussen 1956 en 1984 is de voorburcht in gebruik als multifunctioneel horecacentrum met een restaurant, vergader-, conferentie- en feestzalen en een bowlingbaan. In de hoofdburcht is kantoorruimte ondergebracht.

Historische betekenis
Het huidige kasteel Limbricht is het enige nog bestaande motte-kasteel van Nederland. Zowel het oorspronkelijke kasteel als het thans nog aanwezige kasteel zijn meerder malen als een strategisch belangrijk bouwwerk belegerd en zwaar beschadigd. Verder bekleedden in de achttiende eeuw de toenmalige bewoners van kasteel Limbricht, leden van de familie Bentinck, belangrijke functies bij het Gulikse hertogdom.

Bouwgeschiedenis
Aangenomen wordt, dat vanuit het oorspronkelijk voorouderlijke kasteel Born de heren van Born in de loop van de elfde en twaalfde eeuw versterkingen langs hun gebied zijn gaan bouwen en dat daar familieleden zijn gaan wonen. Aan de hand van de in het bestaande kasteel opgenomen funderingsresten kan globaal worden afgeleid, dat het oorspronkelijke kasteel moet hebben bestaan uit een motte met daarop in het midden een ronde toren met daarom heen een muur, die aan beide zijden tegen de toren aansloot. Verder kan ervan worden uitgegaan, dat rondom de voet van de motte een gracht aanwezig was en dat op de locatie van de huidige voorburcht ook al een door een gracht omgeven voorburcht aanwezig moet zijn geweest. Hoe de ontwikkeling van dit mottekasteel is geweest tot 1620, het tijdstip waarop met de bouw van het huidige kasteel werd begonnen, is niet bekend. Daar het oude kasteel zowel ten tijde van de Gelderse Successie oorlog (1538-1543) als de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) diverse keren is bezet, mag ervan worden uitgegaan dat de locatie en van het kasteel van belang waren. Daar voor zover bekend de heren van Limbricht steeds op het kasteel hebben gewoond, mag worden aangenomen, dat in de periode tot 1620 diverse bouwactiviteiten moeten hebben plaats gevonden om het kasteel in stand te houden en mogelijk uit te breiden. Hierover zijn evenwel geen gegevens beschikbaar. Nadat Nicolaas van Moelenbach genaamd van Breyll in 1619 heer van Limbricht was geworden, werd gestart met de bouw van een geheel nieuw kasteel. Het oude kasteel was waarschijnlijk beschadigd en verouderd en te klein voor de ambities van de nieuwe eigenaar. De vormgeving en de afmetingen van de hoofdburcht, de a-symmetrische vorm van voorburcht en omgrachting van het nieuwe kasteel zijn grotendeels bepaald door de locatie ervan op korte afstand van een bestaand kerkgebouw en de wens om zoveel mogelijk gebruik te willen maken van de bestaande funderingen. Na het slopen van de bestaande bebouwing werd de terp vergroot tot een diameter van 36m met grond uit de nieuw te graven omgrachting. Met gebruikmaking van bestaande funderingen werd op deze terp een carrévormig gebouw gerealiseerd met afmetingen van ca. 24x26m rondom een binnenplaats van ca. 10x11,5m. Boven een kelder heeft iedere van de in baksteen uitgevoerde vleugels twee verdiepingen, die worden afgedekt door een zadeldak. De in de noord-west vleugel aanwezige traptoren heeft twee extra verdiepingen en wordt sinds de tweede helft van de zeventiende eeuw afgedekt door een dubbele knobbelspits. Op grond van de aanwezige muurankers in de voorburcht kan worden aangenomen, dat bouwwerkzaamheden in 1630 waren afgerond. De hoofdburcht is bereikbaar vanaf de ten zuid-oosten ervan gelegen asymmetrische voorburcht. De in een U-vorm met ongelijke benen rondom een binnenplaats gegroepeerde gebouwen zijn uitgevoerd in baksteen en hebben allemaal twee verdiepingen en worden afgedekt door zadeldaken. De diverse gebouwen van de voorburcht zijn in vier fase gebouwd, waarbij werd begonnen met het ter plaatse van de brug naar de hoofdburcht aanwezige poortwachtershuis en melkhuisje. Vervolgens werden de zuid-westvleugel en de zuid-oostvleugel inclusief Tiendschuur gebouwd. In de derde fase werd de noord-oostvleugel gerealiseerd, waarna de bouw werd afgerond met het aan de noord-westzijde aanwezige 'Schapenhuis'. In de oorspronkelijke plannen waren op de hoeken van de voorburcht torens voorzien. Hiervan zijn alleen de fundamenten gerealiseerd. Mogelijk dat door een beleg van Gullikse troepen tussen 1630 en 1632 men met de bouw ervan is gestopt.Halverwege de achttiende eeuw werd de Tiendschuur ingrijpend verbouwd en uitgebreid. Tijdens de Franse bezetting werd het kasteel gebruikt als lazaret voor gewonde Franse soldaten. Na het vertrek van de Fransen raakte het kasteel zowel inwendig als uitwendig in verval en werden uiteindelijk de ramen dichtgemetseld. Tijdens de Tweede Wereldoorlog raakte het kasteel zwaar beschadigd. Tussen 1956 en 1984 vonden uitgebreide restauratiewerkzaamheden plaats en werd het kasteel zoveel mogelijk in oude luister hersteld.