Fraam

IN BEWERKING [?]

Object
Fraam

Locatie
Adres: Garsthuizerweg
Huizinge
Gemeente De Marne
Provincie Groningen

Middelstum sectie B2 nr 176

Typologie

Mogelijk gaat het om een zaalhuis. Op de kadastrale minuut is de borgstede (het borgterrein) ca 26 x 36 m. Mogelijk is dit ook de maat van het huis geweest.

Etymologie
De huisnaan is afgeleid van de familienaam Ferawema, met variaties als Feradema, Frawama, Frademe, Frame.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 01-09-1998

Volgens de literatuur (Formsma ea, Ommelander Borgen, 1973) is het terrein tussen 1953 en 1973 geëgaliseerd. Voordien was het grachtenstelsel nog zichtbaar.

Oudste vermelding
Datum: 1487
Bron: Reg. Feith 1487, 23

"Formsma ea, De Ommelander borgen, p. 14."

'Een heerd met huizingen, hemen, grachten, wallen, singels en een poort.' p. 14. Op p. 181 ook nog een 'poortvenne'. Dit zijn kennelijk moderne citaten uit een verkoopcontract. Bij de bespreking van Fraam wordt een Blideke toe Fraam genoemd van 1440-1487, dat er mogelijk op wijst dat het huis er al stond. Een vermelding uit 1371 van een domus (huis) Frouwama, gelijktijdig met een domus Melcama, kan met Fraam te maken hebben. Het nabijgelegen Melkema is wel omgracht, maar nooit tot een borg uitgegroeid.

Bezitsgeschiedenis
Een vroege bezitter van Fraam zou Rolef Kater geweest kunnen zijn. Hij was in 1408 hoofdeling te Huizinge, en wellicht dezelfde als Rodolphus Frawama in 1403. Mogelijk was Blideke toe Fraam zijn dochter. Blideke is enkele malen getrouwd geweest met een hoofdeling. De laatste, Egge Addinga, werd in 1485 vermoord. In 1487 verkopen Blideke en haar zoon Haije Addinga hun rechten op Fraam aan Claas en Sweder Cater, die ze hun neven noemen. Het huis zou in de familie Cater blijven totdat Hille Cater het via vererving in handen kreeg. Zij was gehuwd met Frederik Coenders van Helpen. Hij werd in 1602 burgemeester van Groningen en hielp in 1614 mee aan de oprichting van de universiteit. Hij overleed kinderloos in 1618. Na de dood van Hille Cater ging Fraam over op Frederiks halfbroer Wilhelm, een krijgsman die niet veel op Fraam zal zijn verbleven. Hij werd in 1618 drost van Leerort, waar hij in 1639 overleed. Wilhelms dochter Anna was in 1624 getrouwd met een verre neef, Berend Coenders van Helpen. Dit echtpaar betrok Fraam. Berends zonen Willem en Frederik zijn bekend als de makers van de Coenderskaart met de afbeeldingen van borgen. Berends oudste zoon Abel Coenders van Vervou erfde Fraam. De titel Vervou had Abel van een oudoom. Na de dood van Berend is dit echtpaar waarschijnlijk op Fraam gaan wonen, althans Abel compareerde sindsdien voor Huizinge op de landdag. Na Abels dood in 1690 kwam Fraam aan zijn zoon Joost Lewe Coenders van Vervou. Ook Joost compareerde eerst voor Zandeweer en na de dood van zijn vader voor Huizinge. Hij overleed voor maart 1703 en zijn zoon Bernhard uit zijn tweede huwelijk, met Ebelina Johanna Clant volgde hem op te Fraam. Hij verkocht Fraam in 1713 aan Willem Alberda van Dijksterhuis. Deze zal er waarschijnlijk niet gewoond hebben. Formsma meldt dat de borg Fraam in 1738 werd gesloopt.

Bouwgeschiedenis
Over de ontstaansgeschiedenis van Fraam is niets bekend. Op de Coenderskaart van 1680 wordt het huis afgebeeld als een rechthoekige zaalbouw van twee bouwlagen onder een hoog zadeldak tussen topgevels. De zaalbouw wordt omgeven door een L-vormig voorgebouw met een uitspringend poortgebouw. Onbekend is of de primitieve perspectief op de tekening ook iets zegt over de betrouwbaarheid van de afbeelding. Uit de tekening blijkt niet of de zaalbouw op een apart omgracht terrein heeft gestaan, dit blijkt wel uit de kadastrale minuut uit 1828. De reconstructie van Vinhuizen uit 1923 (Zie Formsma 1973, 183) is niet met de tekening van Coenders in overeenstemming. Formsma meldt dat de borg Fraam in 1738 werd gesloopt.