Troje, Berg van

VOLLEDIG [?]

Object
Troje, Berg van

Locatie
Adres: Monsterweg
Borssele
Gemeente Borssele
Provincie Zeeland

Met knotwilgen begroeide vliedberg, gelegen ten noorden van de Monsterweg, even ten oosten van de kruising met de Oostsingel.

Typologie

Het kasteel is ontstaan als een mottekasteel.

Etymologie
De naam Berg van Troje verwijst naar het klassieke Troje. Het is niet bekend hoe dit object aan deze naam is gekomen.

Huidige situatie
Het kasteel bestaat tegenwoordig uit de heuvel met daaromheen bomen. Aan de zuidwestzijde bevindt zich een grasveld ter plaatse van de voormalige voorburcht. Het geheel is omgracht en maakt deel uit van een iets groter parkje.

Oudste vermelding
Datum: 1301
Bron: Rijmkroniek van Melis Stoke (Burgers 2004, r. 9584-9586).

"'dat huys van troyen'"

In de Rijmkroniek van Melis Stoke uit 1301 wordt het kasteel als volgt genoemd: 'Hi seide, datti also houde/Woude besien dat huys van troyen,/Wien dats oec mochte vernoyen' (Burgers 2004, r. 9584-9586).

Bezitsgeschiedenis
De bewoners van dit kasteel speelden een rol in de Vlaams-Hollandse twisten van rond 1300. Heer Floris van Borsele koos partij voor de Vlaamse graaf, waarop Jan zonder Genade, zoon van de graaf van Holland, het kasteel verwoestte. De oudste vermelding van het kasteel Troye is ook uit die tijd. Melis Stoke vermeldde in zijn Rijmkroniek: "hi saide, dat hi also woude besien dat huys van Troijen". De goederen van de heren van Borsele werden verbeurd verklaard. Over latere eigenaren is weinig bekend; mogelijk diende een enigszins hersteld kasteel als woonplaats van hun baljuwen en rentmeesters. De Ruiter (1994, 18-19) betwijfelt herbouw. Wel kan het boerderijgedeelte van de voorhof na de verwoesting in 1301 volgens hem nog enige tijd in gebruik zijn geweest, hetgeen de aardewerkvondsten uit latere tijd zou verklaren. In 1488 werd 'by troyen brigghe' grond beschikbaar gesteld voor een leprozenhuisje. Door overstromingen in 1530 en 1532 kwam het voormalige eiland Borsele onder water te staan. Pas in 1616 werd het herdijkt. In het nieuwe dorp Borssele bleef de kasteelberg als herinnering aan de oude tijden bestaan. De Berg van Troje kreeg in de literatuur een zekere faam door het archeologische onderzoek van dr. W.C. Braat in 1946 en 1958-1960. De aangetroffen ringmuur aan de voet van de heuvel (fundering) is uniek voor Zeeland. Floris van Borsele, vermeld 1222, was mogelijk de bouwheer van de stenen burcht. Zijn opvolger Nicolaas van Borsele was ambachtsheer van Borssele van 1243-ca.1263. Opvolgers: Pieter van Borsele (ca. 1263-1278), Floris van Borsele, de laatste ambachtsheer uit de oudste tak van de Van Borseles. In 1301 werden alle bezittingen van Floris verbeurd verklaard. In 1374-1377 was het kasteelterrein in handen van Jan van Blois; een deel van zijn rechten had hij in 1373 al overgedragen aan Frank van Borsele van St. Maartensdijk. Jan van Blois overleed in 1380, zijn opvolger en broer Guy in 1397. Gravin Jacoba van Beieren verhief de heerlijkheid in 1434 tot baronie.

Bouwgeschiedenis
In de bouwgeschiedenis van de Berg van Troje worden vier perioden onderscheiden: 1. een eenvoudige boerennederzetting, mogelijk een moated site, op een ca. 3 m hoog bergje; gedateerd eind elfde tot twaalfde eeuw. 2. Idem, nu op 4.70 m + NAP; gedateerd twaalfde eeuw. 3. een houtbouw, mogelijk een houten toren, op een hoogte van 5.40 m + NAP; gedateerd eind twaalfde, begin dertiende eeuw. In al deze fasen hebben zich mogelijk naast de heuvel schuren en stallen bevonden en was steeds een gracht aanwezig. 4. In deze laatste fase, gedateerd dertiende eeuw, wordt de heuvel opgehoogd tot 7.08 m + NAP. Het talud wordt recht afgesneden en rondom de berg wordt een vrij zware ringmuur met steunberen aangebracht. Ook de gebouwen op de heuvel worden nu in steen opgetrokken, waaronder een vierkante solitaire toren met zijden van ca. 6.5 m. Ten oosten daarvan stond een rechthoekige woonvleugel. Ook de voorburcht werd in steen opgetrokken en bestond uit een u-vormig gebouwencomplex, de open kant naar de motte gericht. Sporen van een verbinding tussen voorburcht en motte ontbreken. De dateringen van de bouwfasen is gebaseerd op aardewerkvondsten. Puin van de ringmuur, die een uitwendige diameter had van 34 meter, is teruggevonden in de slotgracht onder een laagje klei, afkomstig van de stormvloed van 1530. De motte is nu nog ca. 6.5 m hoog en heeft een ovaal platform van ca. 9.5 x 12 m. Rond de heuvel is aan laaggelegen stukken grond te zien hoe daar vroeger een gracht moet hebben gelopen. In de kern van de nog bestaande heuvel is tijdens de Tweede Wereldoorlog een bunker ingebouwd.