Wesenthorst

IN BEWERKING [?]

Object
Wesenthorst

Locatie
Adres: Wesenthorstlaan 1, 7071 CG Ulft
Ulft
Gemeente Gemeente Gendringen
Provincie Gelderland

De Wesenthorst ligt in een woonwijk tussen Ulft en Gendringen, ten noorden van het laatstgenoemde dorp.

Typologie

De typologie is onbekend, aangezien niet duidelijk is hoe de plattegrond van de Wesenthorst er oorspronkelijk heeft uitgezien.

Etymologie
De naam 'Wesenthorst' is afgeleid van 'horst' dat een hoger gelegen gebied aanduidt en van het woord 'wese', wat weiland betekent.

Huidige situatie
De Wesenthorst bestaat nu uit een rechthoekig stenen gebouw, dat mogelijk dateert uit de vijftiende eeuw. Aan de rechter achterzijde heeft men tijdens de restauratie een woonvleugel gebouwd. Het huis ligt inmiddels ingesloten door een woonwijk.

Oudste vermelding
Datum: 1370
Bron: leenregister van Bergh

"'Dat huys ende hofstat ter Wesenthorst'"

Toen Gerd van Cortenhorn of Coelthof de Wesenthorst tot een Bergh's leen maakte, omschreef men de Wesenthorst als 'Dat huys ende hofstat ter Wesenthorst, myt der visscherien, die Bonynchorst, Willem-Yssemcamp, den Gheer tenaver die strate, ende Helberger-gudicken, in den Kirspel van Gendringen (Eliëns en Harenberg, 1984, p. 105).'

Bezitsgeschiedenis
Het geslacht Van Wesenthorst komt al voor in de twaalfde eeuw. Waarschijnlijk waren zij verbonden aan het kasteel met die naam. Tussen 1335 en 1350 probeerde Adam van den Bergh zijn positie in Gendringen te verstevigen onder andere door de Wesenthorst te kopen. In 1370 maakte Gerd van Cortenhorn het kasteel tot een Bergh's leen. In 1390 verpandde de familie Van Cortenhorn de Wesenthorst aan hertog Willem I van Gelre. Toen was de Wesenthorst een Gelders leen. In 1391 was het kasteel korte tijd door Utrechtse troepen bezet, als gevolg van de strijd tussen de bisschop van Utrecht en Evert van Ulft. De Cortenhorns waren medestanders van deze Evert. In 1417 werd Johan van Cortenhorn als eigenaar van het Berghse leen de Wesenthorst vermeld. In 1422 verkocht hij de Wesenthorst, met uitzondering van het Helberger Gudicken, aan Wichard van Medevorden. Reynalt van Asswyen kocht de Wesenthorst vervolgens in 1448. De Wesenthorst blijft lange tijd in deze familie, al doet de veranderende spelling van de naam Asswyen soms wellicht anders vermoeden. In de zeventiende eeuw kwam de Wesenthorst in handen van de familie Mathenesse. De laatste mannelijke Aeswyn, Anthony, werd namelijk in 1647 vermoord in het bos van Sterkenburg. De Wesenthorst kwam toen aan zijn dochter Antonetta van Aeswyn, die was getrouwd met Gijsbert van Mathenesse. Vanaf circa 1670 woonden de adellijke bezitters van de Wesenthorst niet meer zelf op het goed. Zij hielden het waarschijnlijk enkel aan vanwege de pachtopbrengsten. In 1681 werd Joanna Maria van Baexen beleend met de Wesenthorst. Zij was de echtgenote van Winand van Renesse tot de Poll. Ruim honderd jaar bleef deze familie Van Renesse eigenaar van de Wesenthorst. Reinout Abraham overleed kinderloos in 1776. Hij liet de Wesenthorst na aan zijn neef Jan Pieter Nicolaas van Reede. In 1850 was mevrouw E.C. de Haes eigenaresse van de Wesenthorst. Haar erfgenamen verkochten het huis na haar dood in 1863 aan Jan Hendrik te Grotenhuis. In 1871 ging de Wesenthorst uit zijn familie over in handen van de familie Stokman. Deze familie verkocht het in verval geraakte huis, samen met een halve hectare grond, in 1977 aan Hendrikus Gerhardus Varwijk, die het wilde laten restaureren.

Historische betekenis

Bouwgeschiedenis
De precieze bouwdatum van de Wesenthorst is onbekend. Aangezien het geslacht Van Wesenhorst al in de twaalfde eeuw genoemd wordt, is het niet onwaarschijnlijk dat er toen al een huis Wesenthorst heeft bestaan. Het huidige huis, dat mogelijk nog dateert uit ongeveer 1500, heeft zeker deel uitgemaakt van een groter complex. Vanaf ongeveer 1600 werd het huis niet meer door de adellijke eigenaren bewoond. Hierdoor veranderde het kasteel in een rentmeestershuis en pachtboerderij. Het gevolg hiervan was weer dat alle overbodige bouwdelen gesloopt werden. Tijdens bouwwerkzaamheden gedurende de restauratie heeft men de resten gevonden van een vermoedelijke grondkering uit de veertiende eeuw, een stenen keermuur die mogelijk dateert uit het einde van de veertiende eeuw en het restant van een poorttoren die deel uitmaakt van de linker zijgevel van het huidige huis. De fundamenten van deze bouwdelen bevinden zich nog in de grond. Hoewel de Wesenthorst in het verleden omgeven is geweest door grachten, is onbekend wanneer deze precies zijn gedempt. Op de tekening van De Raedt uit 1720 zijn de grachten in ieder geval al niet meer te zien. Op dat moment bestond de Wesenthorst nog uit een poorttoren met zadeldak, twee zijvleugels aan die toren en een boerderijgebouw.
Het huidige huis dateert mogelijk uit de vijftiende eeuw en is een rechthoekig bakstenen gebouw van ongeveer 15 bij 10 meter. Het gebouw heeft twee bouwlagen en wordt gedekt door een zadeldak. Het gebouw is voor de helft onderkelderd. De kelder is overwelfd door middel van twee ribloze kruisgewelven, die worden gescheiden door een gordelboog. Op verschillende plaatsen in de gevels zijn dichtgemetselde vensters te zien. Aan de voorgevel bevinden zich twee steunbeerachtige constructies, waarvan er een midden aan de voorgevel en een op de rechterhoek te zien is. Tijdens de restauratie heeft men de pleisterlaag van het huis verwijderd en aan de achterzijde van het huis een nieuwe vleugel aangebouwd.