Keppel
IN BEWERKING [?]
algemeen | omschrijving | bezits- en bouwgeschiedenis | afbeeldingen, literatuur en documentatie | verdere informatie | terug naar de lijst
Object
Keppel
Keppel
Locatie
Adres: Dorpsstraat 41
Laag-Keppel
Gemeente Gemeente Hummelo en Keppel
Provincie Gelderland
Kasteel Keppel ligt op een eiland, dat gevormd wordt door twee takken van de oude Ijssel.
Adres: Dorpsstraat 41
Laag-Keppel
Gemeente Gemeente Hummelo en Keppel
Provincie Gelderland
Kasteel Keppel ligt op een eiland, dat gevormd wordt door twee takken van de oude Ijssel.
Typologie
Keppel is een rechthoekig kasteel.
Keppel is een rechthoekig kasteel.
Etymologie
Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 12-10-2000
Kasteel Keppel laat momenteel nog steeds de negentiende-eeuwse toestand zien. Sinds die periode heeft het kasteel weinig grote verandering ondergaan. Ook staat nog het bouwhuis uit de zestiende eeuw, die is voorzien van een gevel uit de achttiende eeuw.
Laatst bijgewerkt: 12-10-2000
Kasteel Keppel laat momenteel nog steeds de negentiende-eeuwse toestand zien. Sinds die periode heeft het kasteel weinig grote verandering ondergaan. Ook staat nog het bouwhuis uit de zestiende eeuw, die is voorzien van een gevel uit de achttiende eeuw.
Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het middeleeuwse kasteel Keppel is in 1582 verwoest. Muren die nog stonden en afbraakmateriaal van dat middeleeuwse kasteel zijn door Willem van Bommel gebruikt bij de herbouw van het kasteel. Die herbouw werd in 1615 werd afgerond. In de grote vierkante toren op de noordwesthoek zit op kelderniveau nog muurwerk van de oorspronkelijke woontoren uit de dertiende eeuw.
Zichtbaar:
Grondgebruik:
Het middeleeuwse kasteel Keppel is in 1582 verwoest. Muren die nog stonden en afbraakmateriaal van dat middeleeuwse kasteel zijn door Willem van Bommel gebruikt bij de herbouw van het kasteel. Die herbouw werd in 1615 werd afgerond. In de grote vierkante toren op de noordwesthoek zit op kelderniveau nog muurwerk van de oorspronkelijke woontoren uit de dertiende eeuw.
Afmetingen
De hoofdburcht van Kasteel Keppel meet, exclusief de grachten, ongeveer 32 bij 35 meter
De hoofdburcht van Kasteel Keppel meet, exclusief de grachten, ongeveer 32 bij 35 meter
Oudste vermelding
Datum:
Bron:
Datum:
Bron:
Bezitsgeschiedenis
Het is mogelijk dat Sweder van Voorst in de eerste helft van de veertiende eeuw de grondvesten van het huidige kasteel heeft gelegd. Deze Sweder was een zoon uit het huwelijk van Roderick van Voorst en de erfdochter Beatrix uit het geslacht Keppel. De heren van Keppel komen al voor aan het eind van de twaalfde en het begin van de dertiende eeuw. Waarschijnlijk hebben de heren van Keppel oorspronkelijk gewoond op de burcht Hombeeck of het Hommeke, die slechts drie kilometer ten westen van kasteel Keppel lag. In ieder geval bracht het huwelijk tussen Beatrix en Roderick de Keppelse bezittingen in het bezit van de familie Van Voorst. Het is mogelijk dat hun zoon Sweder kasteel Keppel bouwde, maar in ieder geval was hij de stichter van het stadje Laag-Keppel. Kasteel Keppel bleef in familie Van Voorst tot 1401. In dat jaar overleed Sweder van Voorst, een kleinzoon van de eerste Sweder. Na zijn dood kwam Keppel in handen van zijn zuster Johanna, die getrouwd was met Otto van Polanen. Otto van Polanen werd in 1413 ook heer van Asperen. Rond 1432 werd Keppel georven door de dochter van Otto en Johanna, Cunigunda. Cunigunda van Polanen was getrouwd met Frederick van Heeckeren, genaamd Rechteren. Hierdoor kwam Keppel in bezit van het laatstgenoemde geslacht. In 1530 kwam Keppel door het huwelijk tussen Elisabeth van Heeckeren met Johan van Pallandt in handen van het geslacht Van Pallandt. Nog steeds is het kasteel in handen van deze familie. In 1938 bracht Elisabeth Aldegonda Anna del Court van Krimpen, weduwe van Reinhard Jan Christiaan van Pallandt, kasteel Keppel, het belangrijkste deel van de inventaris en de tuin in de Pallandt van Keppel Stichting onder.
Het is mogelijk dat Sweder van Voorst in de eerste helft van de veertiende eeuw de grondvesten van het huidige kasteel heeft gelegd. Deze Sweder was een zoon uit het huwelijk van Roderick van Voorst en de erfdochter Beatrix uit het geslacht Keppel. De heren van Keppel komen al voor aan het eind van de twaalfde en het begin van de dertiende eeuw. Waarschijnlijk hebben de heren van Keppel oorspronkelijk gewoond op de burcht Hombeeck of het Hommeke, die slechts drie kilometer ten westen van kasteel Keppel lag. In ieder geval bracht het huwelijk tussen Beatrix en Roderick de Keppelse bezittingen in het bezit van de familie Van Voorst. Het is mogelijk dat hun zoon Sweder kasteel Keppel bouwde, maar in ieder geval was hij de stichter van het stadje Laag-Keppel. Kasteel Keppel bleef in familie Van Voorst tot 1401. In dat jaar overleed Sweder van Voorst, een kleinzoon van de eerste Sweder. Na zijn dood kwam Keppel in handen van zijn zuster Johanna, die getrouwd was met Otto van Polanen. Otto van Polanen werd in 1413 ook heer van Asperen. Rond 1432 werd Keppel georven door de dochter van Otto en Johanna, Cunigunda. Cunigunda van Polanen was getrouwd met Frederick van Heeckeren, genaamd Rechteren. Hierdoor kwam Keppel in bezit van het laatstgenoemde geslacht. In 1530 kwam Keppel door het huwelijk tussen Elisabeth van Heeckeren met Johan van Pallandt in handen van het geslacht Van Pallandt. Nog steeds is het kasteel in handen van deze familie. In 1938 bracht Elisabeth Aldegonda Anna del Court van Krimpen, weduwe van Reinhard Jan Christiaan van Pallandt, kasteel Keppel, het belangrijkste deel van de inventaris en de tuin in de Pallandt van Keppel Stichting onder.
Historische betekenis
Bouwgeschiedenis
Kasteel Keppel is het resultaat van vele eeuwen bouwgeschiedenis. De oudste fase van het kasteel bestaat uit een middeleeuwse woontoren, die rond 1300 werd gebouwd. Het oudste gedeelte van het kasteel is de grote vierkante toren op de noordwesthoek van het complex, die is gebouwd op de resten van de bovengenoemde middeleeuwse voorganger. Oorspronkelijk bevond zich naast de toren een klein voorplein met een weermuur. Het voorplein werd geleidelijk aan volgebouwd en men voorzag het geheel van een poortgebouw. In de loop van de vijftiende eeuw bouwde men achter de donjon een vleugel, waar de ridderzaal een plaats had. Achter de ridderzaal bouwde men een korter vertrek. Ook bouwde men toen de oostelijke hoektoren. De achterzijde van het kasteel was toen nog gedeeltelijk open. Op de zuidwesthoek stond wel een laag gebouwtje. In 1510 werd Keppel geheel verwoest door Utrechtse troepen. Het kasteel werd herbouwd, maar in 1582 brachten staatsgezinde troepen opnieuw grote schade aan het kasteel toe. Bouwmeester Willem van Bommel kreeg de opdracht kasteel Keppel te herbouwen. Deze herbouw vond plaats tussen 1612 en 1620. Bij de herbouw werd het middeleeuwse poortgebouw vervangen door een ingang met voluutgevel. In de hoek tussen het poortgebouw en de noord-oostvleugel bouwde men een achtkantige traptoren. In 1750 verhoogde en verlengde men de zuidgevel en in 1850 trok men de achtergevel op. De binnenplaats raakte toen dus helemaal ingebouwd. Aan het einde van de achttiende eeuw ontwierp men voor het kasteel een nieuwe hal, waarbij men de verdieping erboven verwijderde. Ook verving men in die periode veel van de kruisramen door modernere schuiframen. De ophaalbrug maakte aan het einde van de achttiende eeuw plaats voor een dam. Toen sloopte men ook het rechter bouwhuis. Het linker bouwhuis met de zogenaamde 'dieventoren' stamt waarschijnlijk nog uit de zestiende eeuw, maar men heeft dat gebouw in de achttiende eeuw wel een nieuwe voorgevel aangemeten.
Kasteel Keppel is het resultaat van vele eeuwen bouwgeschiedenis. De oudste fase van het kasteel bestaat uit een middeleeuwse woontoren, die rond 1300 werd gebouwd. Het oudste gedeelte van het kasteel is de grote vierkante toren op de noordwesthoek van het complex, die is gebouwd op de resten van de bovengenoemde middeleeuwse voorganger. Oorspronkelijk bevond zich naast de toren een klein voorplein met een weermuur. Het voorplein werd geleidelijk aan volgebouwd en men voorzag het geheel van een poortgebouw. In de loop van de vijftiende eeuw bouwde men achter de donjon een vleugel, waar de ridderzaal een plaats had. Achter de ridderzaal bouwde men een korter vertrek. Ook bouwde men toen de oostelijke hoektoren. De achterzijde van het kasteel was toen nog gedeeltelijk open. Op de zuidwesthoek stond wel een laag gebouwtje. In 1510 werd Keppel geheel verwoest door Utrechtse troepen. Het kasteel werd herbouwd, maar in 1582 brachten staatsgezinde troepen opnieuw grote schade aan het kasteel toe. Bouwmeester Willem van Bommel kreeg de opdracht kasteel Keppel te herbouwen. Deze herbouw vond plaats tussen 1612 en 1620. Bij de herbouw werd het middeleeuwse poortgebouw vervangen door een ingang met voluutgevel. In de hoek tussen het poortgebouw en de noord-oostvleugel bouwde men een achtkantige traptoren. In 1750 verhoogde en verlengde men de zuidgevel en in 1850 trok men de achtergevel op. De binnenplaats raakte toen dus helemaal ingebouwd. Aan het einde van de achttiende eeuw ontwierp men voor het kasteel een nieuwe hal, waarbij men de verdieping erboven verwijderde. Ook verving men in die periode veel van de kruisramen door modernere schuiframen. De ophaalbrug maakte aan het einde van de achttiende eeuw plaats voor een dam. Toen sloopte men ook het rechter bouwhuis. Het linker bouwhuis met de zogenaamde 'dieventoren' stamt waarschijnlijk nog uit de zestiende eeuw, maar men heeft dat gebouw in de achttiende eeuw wel een nieuwe voorgevel aangemeten.
Afbeeldingen
-Kasteel Keppel gezien vanuit het westen. Tekening door Cornelis Pronk uit 1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 27).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het zuidoosten. Tekening door Cornelis Pronk naar Abraham de Haen uit1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 28).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het noordwesten. Tekening door Jan de Beyer uit 1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 29).
-Plattegrond van de kelderverdieping. RDMZ (Eliëns en Harenberg, 1984, p. 74).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het Noorden. Foto uit 1986 (R. Stenvert, C. Kolman, S. Broekhoven en B. Olde Meierink, 2000, p. 216-217).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het westen. Tekening door Cornelis Pronk uit 1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 27).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het zuidoosten. Tekening door Cornelis Pronk naar Abraham de Haen uit1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 28).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het noordwesten. Tekening door Jan de Beyer uit 1730. RKD (Harenberg, 1993, p. 29).
-Plattegrond van de kelderverdieping. RDMZ (Eliëns en Harenberg, 1984, p. 74).
-Kasteel Keppel gezien vanuit het Noorden. Foto uit 1986 (R. Stenvert, C. Kolman, S. Broekhoven en B. Olde Meierink, 2000, p. 216-217).
Bronnen
Literatuur
Braat, W.C., 1945, 'Twee vroegmiddeleeuwse burchtenbij Keppel. I. Een middeleeuwse burcht aan den Oude Ijssel', in: OMROL nr. XXVI, p. 7-17.
Eliëns, F.M. en J. Harenberg, 1984, Middeleeuwse kastelen van Gelderland. Rijswijk, p. 73-78.
Harenberg, J., 1993, Kastelen in oost-Gelderland. Kleine monumentenreeks. Zutphen, p. 27-33.
Janssen, H.L., J.M.M. Kylstra-Wielinga en B. Olde Meierink (Red.), 1996, 1000 jaar kastelen in Nederland. Functie en vorm door de eeuwen heen. Utrecht, p. 146-147.
Ter Kuile, E.H., 1958, De monumenten van geschiedenis en kunst. Dl. III. Provincie Gelderland. Tweede stuk: het kwartier van Zutphen. 's-Gravenhage, p. 114-118.
R. Stenvert, C. Kolman, S. Broekhoven en B. Olde Meierink, 2000, Monumenten in Nederland. Gelderland. Zwolle, p. 216-217.
Braat, W.C., 1945, 'Twee vroegmiddeleeuwse burchtenbij Keppel. I. Een middeleeuwse burcht aan den Oude Ijssel', in: OMROL nr. XXVI, p. 7-17.
Eliëns, F.M. en J. Harenberg, 1984, Middeleeuwse kastelen van Gelderland. Rijswijk, p. 73-78.
Harenberg, J., 1993, Kastelen in oost-Gelderland. Kleine monumentenreeks. Zutphen, p. 27-33.
Janssen, H.L., J.M.M. Kylstra-Wielinga en B. Olde Meierink (Red.), 1996, 1000 jaar kastelen in Nederland. Functie en vorm door de eeuwen heen. Utrecht, p. 146-147.
Ter Kuile, E.H., 1958, De monumenten van geschiedenis en kunst. Dl. III. Provincie Gelderland. Tweede stuk: het kwartier van Zutphen. 's-Gravenhage, p. 114-118.
R. Stenvert, C. Kolman, S. Broekhoven en B. Olde Meierink, 2000, Monumenten in Nederland. Gelderland. Zwolle, p. 216-217.
Documentatie
?
?
Bescherming gebouw
Status:
Status:
Bescherming terrein
Status:
Status:
Bestemming
Bestemmingsplan: ?
Bestemming:
Bestemmingsplan: ?
Bestemming:
Auteur en datum
Auteur: W. Landewé
Beschrijving gemaakt: 31-10-2000
Auteur: W. Landewé
Beschrijving gemaakt: 31-10-2000
Bouwhistorisch onderzoek RCE
?
?
Archeologisch onderzoek RCE
?
?
Overig onderzoek
1941 en 1942 oudheidkundig onderzoek door W.C. Braat,
RMO te Leiden
1941 en 1942 oudheidkundig onderzoek door W.C. Braat,
RMO te Leiden
Geomorfologische codering
Bodemkundige codering
Basisregistratie - er zijn in ieder geval gegevens over naam en locatie van het object, en verwijzingen naar de beschikbare afbeeldingen, literatuur, documentatie en bronnen. Aan de hand van deze informatie kan eenieder die geïnteresseerd is zich gaan verdiepen in het desbetreffende kasteel. Het is de bedoeling dat deze basisregistratie-beschrijvingen in de toekomst tot volwaardige beschrijvingen worden uitgebreid.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.
In bewerking - de beschrijvingen zijn veelal voorzien van meer uitgebreide informatie over de geschiedenis en bouwgeschiedenis van het kasteel. Deze beschrijvingen zijn echter nog niet door de wetenschappelijke redactie van het Kastelenlexicon gezien, of moeten nog bijgewerkt worden naar aanleiding van redactie-opmerkingen.
Volledig - deze beschrijvingen zijn door de redactie gezien en goedgekeurd.