Boetselaersborg, De

IN BEWERKING [?]

Object
Boetselaersborg, De

Locatie
Adres: Het Kattenburg 6
's-Heerenberg
Gemeente Gemeente Bergh
Provincie Gelderland

De Boetselaersborg ligt ten zuidoosten van kasteel Bergh bij de plaats 's-Heerenberg.

Typologie
(?)
Bij de Boetselaersborg gaat het om een moated site ?

Etymologie
De Boetselaersborg heette aanvankelijk het Drost-Daemenhuis. Toen Willem Jacob van Boetselaer in 1620 toestemming van de graaf kreeg om het Drost-Daemenhuis te kopen, veranderde de naam van het huis onder deze nieuwe eigenaar in Boetselaersborg.

Huidige situatie
Terwijl de traptoren nog een zestiende-eeuws aanzien heeft, is het huis verder voorzien van een achttiende- en vroeg negentiende-eeuws uiterlijk. De gracht rond het huis is in de negentiende eeuw gedempt.

Oudste vermelding
Datum: 1550
Bron: gedenksteen in de toren van de Boetselaersborg zelf.

"'so men schreff MVC ende L in 't Gulden Jaer hebben Daem ende Hector van den Berghe b(astaard) gebrueder dyt werck doen maecken verwaer'."

'so men schreff MVC ende L in 't Gulden Jaer hebben Daem ende Hector van den Berghe b(astaard) gebrueder dyt werck doen maecken verwaer. Psalm CXXVII: Waert dat die Here dat huys nyet en tymmerden soe arbeyden sy tevergeiffs dey daer an tymmeren' (Harenberg, 1993, 70).

Bezitsgeschiedenis
De Boetselaersborg werd gebouwd door Daem en Hector van den Bergh rond 1550. Daem en Hector waren twee buitenechtelijke zonen van graaf Willem III van Bergh, die in 1520 door graaf Willem werden gewettigd. Daem van der Bergh was drost van het land van Bergh van 1534 tot 1536. Het kasteel dat Daem en Hector lieten bouwen heette dan ook aanvankelijk het Dorst-Daemenhuis. Hector overleed in 1552, waardoor Daem alleen eigenaar werd van het huis. In 1555 stierf ook Daem. Hoewel zijn echtgenote, Walburg van Helmond, het vruchtgebruik van het Dorst-Daemenhuis kreeg, werd graaf Oswald II van Bergh de werkelijke eigenaar van het huis. Deze Oswald was een neef van de overleden Daem. Graaf Oswald overleed echter zonder testament, waardoor het Dorst-Daemenhuis eigendom werd van zijn broer, graaf Willem IV van den Bergh. Graaf Willem IV schonk zijn vrouw Maria van Nassau het vruchtgebruik van het huis in 1583. Nadat Maria in 1599 was gestorven ging het huis over in handen van haar zoon graaf Herman. Deze schonk het in 1602 aan zijn hofmeester Henrick van Zuylen. Henrick van Zuylen overleed in 1617. In 1620 kreeg Willem Jacob van Boetselaer toestemming van de graaf om het Drost-Daemenhuis te kopen. De naam van het huis veranderde onder deze eigenaar in de Boetselaersborg. Deze nieuwe eigenaar droeg het huis in 1632 in leen op aan de graaf Albert van den Bergh. Hierdoor kreeg de Boetselaersborg de rechten van een havezate. De zoon van Willem Jacob verkocht het huis in 1649 aan Reyner Palmer. Zijn schoondochter droeg de Boetselaersborg in 1668 over aan Arnold van Appelthorn. Deze Arnold bewoonde het huis al sinds 1622 als huurder. In 1690 werd het huis door zijn weduwe verkocht aan Willem Hoochwant, die burgemeester van Emmerik was. Zijn erfgenamen droegen de Boetselaersborg in 1696 op aan dr. Otto Henrick Hoevel. In 1771 vermaakte Bernardina Richarda Hoevel het huis aan haar neef, Johan Nepomuc Streuff. Hij verkocht het in 1801 aan Pierre Jean Joseph Berhard ridder de Stuers. Tot 1927 zou de Boetselaersborg in deze familie blijven. Sinds 1921 werd het huis echter niet meer bewoond, waardoor het in verval raakte. In 1927 droeg jonkheer Hubert de Stuers de Boetselaersborg over aan de N.V. Huis Bergh. Sindsdien is het huis eigendom van de Stichting tot Instandhouding van de Goederen en Rechten van het Huis Bergh.

Bouwgeschiedenis
De Boetselaersborg werd in 1550 gebouwd door Daem en Hector van den Bergh. Oorspronkelijk had het huis een rechthoekige plattegrond met een achthoekige traptoren aan de voor- of oostgevel. Later trok men aan de zuidgevel een aanbouw op, gericht naar het westen. Hierdoor ontstond aan de zuidzijde de nieuwe voorgevel met hoofdingang. Oorspronkelijk werd het huis omgeven door een gracht. Buiten die gracht lag de voorburcht, waarop bedrijfsgebouwen stonden. Op de plaats van het huidige toegangshek stond in het verleden een poortgebouw. Waarschijnlijk werd het huis in de tweede helft van de achttiende eeuw voorzien van een nieuwe voorgevel, die werd bekroond met een driehoekig fronton. In de negentiende eeuw werd die gevel wit gepleisterd. Ook heeft men in de negentiende eeuw de gracht rond het huis gedempt. Toen de Boetselaersborg in het bezit kwam van de Stichting tot Instandhouding van de Goederen en Rechten van het Huis Bergh, is het gerestaureerd. Men verwijderde de witte pleisterlaag van de voorgevel. Op de tekening van R. Koster uit het begin van de twintigste eeuw is te zien, dat men het driehoekig fronton toen eveneens al weer had verwijderd. In 1927 en 1945 werden herstelwerkzaamheden uitgevoerd.