Rosande

IN BEWERKING [?]

Object
Rosande

Locatie
Adres:
Oosterbeek
Gemeente Renkum
Provincie Gelderland

Rosande was gelegen in de Rosande-polder, ten oosten van de spoorbaan Arnhem-Nijmegen, ten zuiden van het dorp Oosterbeek.

Typologie

Er is niet genoeg bekend van kasteel Rosande om het bij een bepaalde categorie in te kunnen delen.

Etymologie
Het is mogelijk dat 'Rosande' een samentrekking is van 'rooien' en 'zande', dat wil zeggen een gebied met een zandige bodem, waar een eerder bestaand bos gerooid is. De heerlijkheid Rosande bevatte ook dergelijke gronden, en niet alleen de uiterwaard waarop het kasteel gelegen was. Het is ook mogelijk dat de naam afkomstig is van rijs(hout), dat op het kasteelterrein verbouwd werd.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 13-2-2003

Van het middeleeuwse kasteel Rosande zijn nog ondergrondse muurresten bewaard gebleven.

Oudste vermelding
Datum: 1383/1384
Bron: Oudste stadsrekenboek van Arnhem, 1383/1384, fol. 7 verso, geciteerd in Van Resandt, p. 337.

"'Item doe wy waren op Resande die rijs te besien.'"

Wordt hier huis of goed bedoeld (WL)?

Bezitsgeschiedenis
De bezitsgeschiedenis van Rosande is gecompliceerd. Het kasteel was een leen van Doorwerth. Al in 1299 wordt een geslacht Van Resande genoemd, maar een kasteel is dan nog niet bekend. In 1382 wordt een familie Tengnagel van Rosande vermeld, maar het is niet zeker dat zij Rosande bezaten. In 1413 en 1428 werd Dirk van Arnhem ermee beleend. Zijn zoon Wijnand stierf in 1482, waarna Rosande aan zijn zuster Elisabeth kwam, die getrouwd was met Evert van Wilp. Hun zoon Evert werd ermee beleend in 1500. Na zijn dood in 1505 ging Rosande naar zijn zuster Belia, gehuwd met Arend van Middachten, maar zij stierf kort daarna. Filips de Schone, die Gelre in 1505 veroverd had, gaf Rosande in leen aan Diederik van Bronkhorst, wiens moeder een stiefzuster was van Belia van Wilp. Er waren echter meer gerechtigde aanspraken: Margaretha van Arnhem, een zuster van de eerder genoemde Wijnand, eiste Rosande op. In 1506 werd het aan haar toegewezen. Zij gaf het aan haar dochter Adriana van Broeckhuysen, gehuwd met Andries Vissenich. Andries gaf Rosande in bewaring aan zijn stiefzoon, Johan Schellart van Obbendorp. Na diens dood had zijn zoon Frederik recht op Rosande. In 1515 veroverde hertog Karel van Gelre Rosande echter met geweld, waarbij het grotendeels verwoest werd. Karel kocht het kasteel van Wijnand van Arnhem, een bastaardzoon die er geen recht op had, en gaf in 1519 het vruchtgebruik aan Philips van der Reck van Sommeren. In 1523 verkocht Karel het kasteel aan Jacob van Appeltern, domdeken van Utrecht, die er een nieuw kasteel liet neerzetten. Die stierf in 1526, waarna Karel het weer terug kreeg. In 1538 werd het nieuwe kasteel weer afgebroken. Er werd daarna waarschijnlijk geen echt kasteel meer gebouwd, maar slechts een landhuis. Pas in 1539 werd Frederik Schellard van Obbendorp weer in ere hersteld als heer van Rosande. Hij stierf in 1559, waarna zijn zoon Johan beleend werd met Rosande, door zijn broer Daem, die door huwelijk heer van Doorwerth was geworden. Na Johans dood kreeg zijn vrouw Agnes het beheer over het kasteel.Bij de dood van Daems vrouw in 1581 werd de zoon van Daem, Johan, heer van Doorwerth en Rosande. Diens zoon Daem Wilhelm Schellard van Obbendorp kreeg Rosande na hem. Hij stierf in 1627, waarna zijn zoon Johan Albrecht heer werd.Door schulden werd die in 1661 gedwongen Rosande te verkopen aan Arent van Wassenaer, heer van Duivenvoorde, Voorschoten en Veur. Die stierf in 1674, waarna zijn zoon Frederik Willem in 1684 beleend werd met Rosande. Hij verkocht het in 1698 aan Frederik Willem vrijheer van Spaen. Diens zoon Alexander Diederik kreeg het in 1735 en na diens dood in 1764 werd zijn vrouw ermee beleend in 1776. Zij stierf in hetzelfde jaar en liet Rosande na aan haar zoon Johan Frederik Willem. Na diens dood ging het naar zijn dochter Gijsberta Maria Carolina.Zij stierf in 1846 en liet Rosande na aan de kleinzoon van haar zuster Justine, Adolf Jan Derk graaf van Rechteren, maar liet het vruchtgebruik aan Johan Frederik Willem Alexander baron van Spaen. Adolf stierf in 1863 en liet het eigendom van Rosande na aan de zoon van zijn zuster Justine, Jan Dirk baron van Wassenaer. In 1885 stierf ook Johan van Spaen, waarna Jan van Wassenaer ook het vruchtgebruik verkreeg.

Bouwgeschiedenis
Het is niet bekend wanneer het kasteel Rosande gebouwd werd. Van het uiterlijk is alleen bekend dat de hoofdburcht 34 x 29 meter mat, en de voorburcht ongeveer dezelfde grootte had. De breedte van de gracht was 8 meter. Bij de aanval van Karel van Gelre in 1515 brandde het kasteel af. Door Jacob van Appeltern werd in 1523 een nieuw kasteel gebouwd, dat echter in 1538 alweer werd afgebroken. Waarschijnlijk werd er daarna geen kasteel meer gebouwd, maar slechts een landhuis, dat ten tijde van de Franse revolutie verwoest werd. Er werd weer een nieuw huis gebouwd, wat in het midden van de 19e eeuw afgebroken werd. Of er daarna een nieuw gebouw kwam, is niet bekend.