Object
Meinerswijk

Locatie
Adres: Meinerswijksestraat/Meginhardweg
Elden
Gemeente Arnhem
Provincie Gelderland

Kasteel Meinerswijk was gelegen ten noorden van de huidige Meginhardweg, bij de plassen ten noorden van het dorp Elden.

Typologie
Adellijk huis (1250-1600) (Eerst)
Vierkante of rechthoekige burcht (1275-1550) (later)
Meinerswijk was eerst een simpel stenen huis met een omgrachting. Later werd het een vierkante burcht.

Huidige situatie
Laatst bijgewerkt: 7-4-2003

De plaats en omtrek van kasteel Meinerswijk zijn in de bodem als reliëf zichtbaar.

Toestand van het middeleeuwse kasteel
Zichtbaar: Terrein met reliëf
Grondgebruik: Grasland

De plaats en de omtrekken van middeleeuwse kasteel Meinerswijk zijn duidelijk als verhoging zichtbaar in het landschap.ROB-objectnr. 40AZ-31.Bestemmingsplan: Agrarisch gebied / archeologisch monument / waterstaatsdoeleinden.

Oudste vermelding
Datum: 1504
Bron: R. C. M. Wientjes, Meinerswijk: een archeologisch projekt I (Arnhem 1989) p. 20.

"'dat alinge erue ende guet Meynerswyck'"

In 1504 werd Johan van Mekeren beleend met het goed Meinerswijk.

Bezitsgeschiedenis
In 1233 werd al een ministeriaal van de graaf van Gelre aangeduid met de naam Van Meinerswijk, maar het is onbekend of er toen al een kasteel stond. Het goed Meinerswijk wordt het eerst genoemd in 1294 en was toen in bezit van de graven van Gelre. Later verdwijnt het echter uit de bronnen en het wordt pas weer genoemd in 1437, als ene Gijsbert van Mekeren ermee beleend wordt. Het was toen een leen van Rosande, dat aan de overkant van de Rijn gelegen was. Waarschijnlijk eind 15e eeuw werd het goed Meinerswijk in twee delen gesplitst. In 1504 werd Johan van Mekeren, als voogd van zijn neef Johan van Mekeren Gijsbertszoon, beleend met het deel van Meinerswijk waarop het kasteel gelegen was. Meinerswijk raakte vervolgens betrokken bij de strijd om Rosande, waardoor het niet altijd even duidelijk was -ook niet voor de direct betrokkenen- wie het goed in bezit had.
Karel van Gelre veroverde Rosande in 1515 op het geslacht Schellart van Obbendorp, waarmee hij dus ook Meinerswijk verkreeg. In 1521 was het ene deel van het goed bezit van Johan van Mekeren en het andere, dat gelegen was 'opten Praest' van Gijsbert ten Wal uit Arnhem. Aangezien het kasteel niet op dit deel lag, is dit minder van belang.
In 1539 werd Frederik Schellart van Obbendorp weer heer van Rosande. Het huis Meinerswijk bleef in bezit van het geslacht Van Mekeren. Zij raakten echter in geldnood en waren gedwongen hun bezit eind 17e eeuw te verkopen aan Johan Everhard Van der Heijden. Het deel van Meinerswijk op de Praest werd in 1698 ook eigendom van Van der Heijden, die daardoor beide delen van het goed verenigde.

Bouwgeschiedenis
Het is niet bekend wanneer en door wie kasteel Meinerswijk gebouwd werd. Volgens opgravingen was het een simpel omgracht huis met een T-vorm en een traptoren.
Volgens een tekening van Jan de Beyer uit 1742 bestond het huis toen uit een rechthoekig hoofdgebouw met een zadeldak en aan de rechterkant een uitbouw met een fronton. Tegen de linkerkant van het hoofdgebouw stond een zijvleugel met een toren tegen de ene helft van de korte zijde. Tegen de andere helft en de toren stond een lager gebouw. Het geheel was omgeven door een muur met een poort, zodat een binnenplaats omsloten werd. Aan de buitenzijde van deze muur, rechts van het huis, bevond zich een schuur of koetshuis. Het geheel was omgracht. Het is niet bekend wanneer het huis afgebroken werd; in 1853 werden de nog bestaande resten van het kasteel Meinerswijk opgeruimd.

Afbeeldingen
-Afbeelding door J. Bulthuis. RKD, collectie De Poll, nr. 1195.
-Kaart van de Meinerswijk door Nicolaas van Geelkercken, 1655. Collectie Gemeentemuseum Arnhem , nr. GM 8673.
-'Het huys Meijers Wijk, bij Arnhem', tekening door Jan de Beyer, 1742. Afgebeeld in Römers, nr. 223.
-Kaart van Meinerswijk door J. H. Rutgers, naar Willem Beijerink, 1776. RAG, Alg. kaartenverzameling nr. 39.
-Kaart van Meinerswijk door H. van Lill, 1809. RAG, verpondingkaarten nr. 123.

Literatuur
-Bureau Stroming, Rapport Arnhems heerlijkheid- Uiterwaardpark Meinerswijk (Arnhem 1990)
-Aa, A. J. van der, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden VII (Gorinchem 1846) 810
-Beaufort, R. P. F. de & H. M. van den Berg, Geïllustreerde beschrijving van de monumenten van geschiedenis en kunst: de Betuwe (Den Haag 1968) 259
-Buurman, D. J. G., 'Over de toepassing van heraldische kleuren op deuren en luiken, voornamelijk van kastelen', in: Castellogica I, 19-31, aldaar 22
-Kehl, P. A. M., Historische schetsen van eenige dorpen en kasteelen in de Over-Betuwe (Nijmegen 1920) 70
-Römers, H., Oeuvrecatalogus J. De Beyer (Den Haag 1969) nr. 223
-Sloet, J. J. S., Register op de leenaktenboeken van het vorstendom Gelre en het graafschap Zutphen I: Kwartier van Nijmegen (Arnhem 1898) nr. 70 D
-Wientjes, R. C. M., Meinerswijk: een archeologisch projekt I (Arnhem 1989)
-Documentatie in de map 'Meinerswijk', bibliotheek NKS.

Bescherming gebouw
Status: Rijksbescherming

Bescherming terrein
Status: Rijksbescherming

Bestemming
Bestemmingsplan: J
Bestemming:

Auteur en datum
Auteur: Saskia Roselaar
Beschrijving gemaakt: 16-4-2003
Laatst gewijzigd: 1-1-1970

Overig onderzoek
Onderzoek door Bureau Stroming in verband met herinrichtingsplannen voor de uiterwaard Meinerswijk, 1989.